Entropi kavramı hakkında bugüne kadar çok şey okuduk. Bu yazıda da onun zıttı olan negentropi hakkında bilgi edinelim
Hayat küçük kararlarla doludur: Yerdeki çorabı mı çekmeceye kaldırsam mı yoksa kaldırmasam mı? Yatmadan önce bulaşıkları mı yıkasam mı yoksa yarın sabah kalkınca mı yıkasam?
Hayatımızda düzeni yaratmak ve sürdürmek için hepimiz çok çalışırız. Ancak bu, temelde doğal olmayan bir durumdur. Çünkü düzene olan ihtiyaç evrenin temel dürtüsüyle karşı karşıya gelir. Zamanla işlerin daha az düzenli hale gelmesi moleküler fiziğin kaderidir.
En basit tanımıyla entropi, bir sistemdeki düzensizliğin ölçüsüdür. Termodinamiğin ikinci yasasına göre, entropi yalnızca artar. Örneğin siz yıkamadığınız sürece bulaşıklar lavaboda birikir. Sonucunda da düzensizlik hızla artacaktır. Düzensizlikten kurtulmak ancak bulaşıkları yıkamakla olacaktır. Ancak bunun için de enerji harcamamız gereklidir.
Negentropi Nedir?
Günlük hayatta aldığımız kararlarımızdan bazıları, entropiye yol açacaktır. İyi haber şu ki entropinin bir de zıttı vardır. Bu kavrama da negentropi denir. Bilgi teorisi ve istatistikte negentropi, normalliğe olan mesafenin bir ölçüsü olarak kullanılır. Kimilerine göre negentropi günlük yaşamda entropi ve kaosa karşı savaşmanızın bir yoludur.
Entropi, bir sistemde ne kadar enerjinin kaybolduğunun bir ölçüsüdür. Bir sistem çok fazla enerji kaybederse, kaosa dönüşür. Bir çorabı kaldırmak için sadece biraz enerji gerekir. Ancak bahçenize bakmazsanız, boruların tıkalı kalmasına izin verirseniz ve elektrik sorunlarını asla düzeltmezseniz, bunların hepsi düzeltmek için çok fazla enerji gerektiren kaotik bir eve neden olur.
Eğer her şey bozulup düzensiz hale geliyorsa o zaman nasıl var olduk? Nasıl oldu da evren bu özel karmaşıklığı ve dünyadaki hayat yapısını yaratmayı başardı? İşte buna verilen cevap negentropidir.
Evrenin büyük karmaşası, aynı zamanda onun çeşitliliğini arttırmaya yarıyor. Düzenli halden, düzensize doğal akışı kullanılır hale getirmek mümkün. “Negatif entropi – negentropi” ifadesi, Erwin Schrödinger tarafından 1944 tarihli popüler bilim kitabı Hayat Nedir?’de ortaya atılmıştır.
Belli bir yaştan sonra, hepimiz özgür irade sahibi oluruz. Artık “odana git ve toparlan” diyen bir ebeveyn yoktur. Özgür irade bir lütuf ya da bir lanet olabilir, ancak şüphesiz bize odalarımızı düzeltmek isteyip istemediğimizi seçme şansı verir.
Bu varoluşsal ikileme karşı kullanabileceğimiz birkaç farklı yaklaşım vardır. Çok fazla enerji kullanarak, yerel entropi düşük ve oda düzenli tutabiliriz. Ya da minimum miktarda enerji kullanılırız. Bu durumda entropi yüksektir ve kapıdan kanepeye yürümeyi mümkün kılacak kadar bir düzen vardır.
Enerji kaybını en aza indirmek için negentropiye odaklanalım
Negentropi sistemin düzensizliğe doğru doğal eğilimini etkisiz hale getirme yeteneğini temsil eder. Sistemin içinde düzen, organizasyon ve bilginin varlığını yansıtır ve azaltılmış rastgelelik durumunu gösterir. Yüksek negentropi sergileyen sistemler, yapılarını ve tutarlılıklarını koruma ve geliştirme yetenekleriyle karakterize edilir.
Okullarda ve daha bir çok sistemde enerji kayıpları kaçınılmazdır. Çalışmalar, insanların negentropi fikrini akıllarında tuttuklarında ve enerji kaybını sınırlayan veya tersine çeviren eylemlerde bulunduklarında, sosyal sistemlerin daha verimli ve etkili olduğunu öne sürüyor.
Başka bir deyişle, evet, o çorabı almalısınız. Çünkü bunu yapmak, gelecekteki enerji kayıplarını önlemenin bir yolu olacaktır. Günlük yaşamda enerji kaybını tersine çevirmek için bazı öneriler.
1: Entropiyi bulun.
Günlük hayatınızdaki sosyal sistemlerde enerjinin kaybolduğu yerleri belirleyin. Örneğin kötü kapatılmış bir pencere ısı enerjisini sızdırır. Benzer biçimde organize edilmemiş bir mutfak da, bir şeyleri bulmayı zorlaştırır. İş yerlerde kötü tasarlanmış yeni bir çalışan oryantasyon sistemi daha büyük sorunlara yol açabilir.
2: Kayıpları önceliklendirin.
En büyük veya en sinir bozucu kayıpları belirleyin. Örneğin, belki de o damlayan mutfak musluğu sizi çileden çıkarıyor. Bunu düzeltmek, mutfağınızı daha işlevsel hale getirecek diğer iyileştirmeleri düşünmek için zihninizde yer açar.
3: Bir plan yapın.
Fark ettiğiniz enerji kayıplarını tersine çevirecek eylemleri belirleyin ve en yüksek öncelikleri ilk ele almanın yollarını planlayın. Damlayan musluğu tamir ederek veya çoraplarınızı toplayarak başlayabilirsiniz.
4: Deneyin ve dikkat edin.
Fikirleri eyleme geçirin, ancak enerji kazanımlarına ve kayıplarına odaklanın. Enerji kayıplarını tersine çevirmek için çalışırken, bazen ne kadar düzgün çalışırsa çalışsın aslında faydalı olmayan bir sosyal sistemi sürdürdüğünüzü görebilirsiniz.
Sonuç olarak
Negentropi fikrini sosyal sistemlere uygulamanın en iyi yolu, yalnızca küçük süreçleri iyileştirmek değil, aynı zamanda büyük resme bakmak ve statükonun kendisinin enerji kaybını teşvik edip etmediğine dikkat etmektir. Enerjinizin hayatınızda nerede kaybolduğunu fark etmeye başlarsanız etrafınızdaki sosyal sistemleri iyileştirecek şekilde hareket etmek daha kolay olacaktır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- A concept from physics called negentropy could help your life run smoother. Yayınlanma tarihi: 12 mart 2021. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: A concept from physics called negentropy could help your life run smoother
- Carr-Chellman, Alison & Kitchel, Allen & Freeman, Jr, Sydney. (2019). Negentropy: Energy Creating Tools for Organizational Development. TechTrends. 64. 1-5. 10.1007/s11528-019-00448-5.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
