Hayvanların dünyayı nasıl göründüğünü bilmek zordur. Ancak bilim insanları bu sorunu çözmeye yardımcı olacak yeni teknolojiler geliştirmeye devam ediyorlar.
Hayvanların dünyayı bizim gördüğümüz şekilde gördüğünü düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Gerçek şu ki dünya çoğu hayvana bizim gördüğümüzden çok farklı görünüyor. Bizim gördüklerimiz ile onların gördükleri arasındaki farklılıklar da yaban hayatı biyologları için bir sorun oluyor.
Bu sorunu ele almak için George Mason Üniversitesi’nde biyolog olan Daniel Hanley ve ekibi, hayvanların dünyayı nasıl gördüğünü daha iyi anlamamıza yardımcı olabilecek yeni bir kayıt sistemiyle ilgili sonuçlarını PLOS Biology’de yayınladı.
Köpekler Dünyayı Nasıl Görüyor?
Uzun süre boyunca köpeklerin dünyayı siyah beyaz gördükleri, cisimleri yalnızca ışık ve kontrast farklarına göre ayırdıkları sanılıyordu. Artık dünyayı sarı ve mavi tonlarında gören iki renkli görüşe sahip olduklarını biliyoruz.
Yani köpekler bizden daha az renk görürler. Gözlerimizdeki koni hücreleri gündüz görüşünden ve renk algısından sorumludur; Her koni farklı bir ışık dalga boyunu algılar, böylece geniş bir renk spektrumunu görebiliriz.
Köpeklerin de koni hücreleri vardır, ancak üç tür konisi olan insanlardan farklı olarak, kırmızı-yeşil renk körü insanlar gibi yalnızca iki koni hücresi vardır. Bu onların renk görüşünü çok sınırlı hale getirir. Ayrıca parlaklık farklılıklarını (gölgeleri) tespit etme konusunda da bizden daha kötülerdir. Ancak köpekler iyi bir gece görüşüne sahiptir. Bunu gözlerinin arkasında, karanlıkta ışık algılamasını en üst düzeye çıkaran tapetum adlı yansıtıcı bir tabaka sayesinde başarırlar.
Kediler Dünyayı Nasıl Görüyor?
Kediler de köpeklere benzer şekilde çok az sayıda rengi ayırt edebiliyor. Kırmızı ve türlerini çok daha zor bir şekilde ayırt edebilen kediler genellikle mavi ve yeşil renkleri daha kolay algılıyorlar. Kedilerin büyük oranda miyop olduğu düşünülüyor. Bir diğer deyişle, uzaktaki nesneleri iyi göremiyorlar. Daha yakındaki nesneleri daha keskin bir şekilde görmek, muhtemelen avlanmada onlara avantaj sağlıyor.
Ancak iş gece görüşüne gelince üstün özellikleri ortaya çıkıyor. Köpeklere benzer göz yapıları sonucunda karanlık ortamdaki çok az miktardaki ışığı çok iyi değerlendirebiliyorlar.
Kedilerin gözleri geceleri parlaması da bununla ilişkilidir. Dışarıdan gelen ışık tapetum tarafından geri yansıtılınca bu parlama ortaya çıkar. Detaylar için: Kedilerin Ve Bazı Hayvanların Gözleri Karanlıkta Neden Parlar?
Yılanlar Dünyayı Nasıl Görüyor?
Yılanların görüşü bizimkine şaşırtıcı derecede benziyor ama bir farkla. Onlar bizim göremediğimiz bir şeyi daha görüyorlar. Yılanlar burunlarının yakınında bulunan çukur biçimli organlarını kullanarak ısıyı görebiliyorlar. Bu çukurlarda iğne deliği gibi bir açıklık ve onun altında retinaya benzer bir zar var. Bu zarda milimetrekare başına 500 ila 1.500 nöron bulunuyor. Gözlerden ve çukurlardan gelen sinyaller beyinde aynı noktada birleşerek yılanların birleşik görsel ve termal görüntü oluşturmasını sağlıyor.
Japon Balıkları Dünyayı Nasıl Görüyor?
Balıkların insanlara benzer gözleri vardır. Ancak su altında daha net görebilmeleri için gözlerinin üzerinde koruyucu bir film bulunur. Ancak Japon balıklarının farklı bir özelliği daha var. İnsandan çok daha fazla rengi algılayabiliyorlar. Ayrıca bu balıklar ultraviyole ışığı görme yeteneğine de sahip.
Papağanlar Dünyayı Nasıl Görüyor?
Kuşlar muhtemelen hayvanlar âlemindeki en gelişmiş görüşe sahip. Kuşların çoğu üç renkli değil, dört renkli görüyor. Görme aralıkları spektrumun morötesi (UV) kısmını da kapsıyor. Görüşleri insan gözünden çok daha üstün. Mavi, yeşil ve kırmızı renklerinin arasındaki bütün tonları ayırt edebiliyorlar. Üstelik odak noktalarını da son derece hızlı bir şekilde ayarlayabiliyorlar
Örümcekler Dünyayı Nasıl Görüyor?
Evinizde örümcek beslemeseniz bile bir yerlerde saklandıkları kesin. Örümceklerin gözleri farklı görüntüler yakalayarak ondan ipuçları almak yerine, aslında her biri kendi içinde derinlik algılayıcı bir sistem olarak çalışıyor. Her bir göz çok katmanlı olup, mesafeye bağlı olarak görüntüyü farklı miktarlarda bulanıklaştırma görevi gören şeffaf retinalara sahiptir. Farklı gözlerden ve katmanlardan alınan farklı bulanıklık verileri, örümceğin sinir sisteminde karşılaştırılıyor. Sonrasında da doğru bir mesafe ölçümü yapılıyorlar.
Bukalemunlar Dünyayı Nasıl Görüyor?
Bukalemunlar, sürüngenler sınıfının en belirgin gözlerine ayrıca her göz, koni şeklinde pullu bir kapağa sahiptir. Gözlerinin en bilinen özelliği aynı anda iki farklı nesneye bakmak için gözlerini ayrı ayrı döndürebilip odaklanabilmeleridir!
Bu özellik de bukalemunlara 360 derecelik tam görüş açısı sağlar. İstediği renk tonuna dönüşmeyi başaran bukalemunların gözleri, farklı renkleri ayırt edebilme özelliğine sahip olsa da kontrast konusunda yetersiz gibi gözüküyor.
Yeni Teknoloji Sayesinde Hayvanlar Nasıl Görüyor? Sorusunun Cevabını Daha Net Biliyoruz
Yakın zamana kadar, hayvanların gerçekten gördüğü şekilde dünyayı tüm hareketiyle yakalayan bir video çekmek zordu. (Yaban hayatı belgeselleri, hayvanların bize nasıl göründüklerini gösteriyor, ancak birbirlerine nasıl göründüklerini bilmiyoruz.) Ancak yakın zamanda araştırmacılar tam da bunu yapabilen yeni bir teknoloji geliştirdi.
Kayıt sistemi, farklı ışık türlerini ayırmak için bir ışın ayırıcı kullanıyor. Daha sonra sistem, matematiksel bir algoritma aracılığı ile dünyanın farklı renk görüşüne sahip hayvanlara nasıl göründüğünü yansıtan yüksek kaliteli bir videoda birleştiriyor. Bu teknoloji, hayvanları doğal, dinamik ortamlarında inceleyen araştırmacılar için yararlı olacak.
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- How cats see the world compared to humans; Yayınlanma tarihi: 10 Mart 2018; Bağlantı: https://www.businessinsider.com/
- Vasas V, Lowell MC, Villa J, Jamison QD, Siegle AG, Katta PKR, Bhagavathula P, Kevan PG, Fulton D, Losin N, Kepplinger D, Yetzbacher MK, Salehian S, Forkner RE, Hanley D. Recording animal-view videos of the natural world using a novel camera system and software package. PLoS Biol. 2024 Jan 23;22(1):e3002444. doi: 10.1371/journal.pbio.3002444. PMID: 38261631; PMCID: PMC10805291.
- How Do Other Animals See the World? Yayınlanma tarihi: 13 Ocak 2024. Kaynak site: Discover Magazine. Bağlantı: How Do Other Animals See the World?
Matematiksel
