On sekizinci yüzyılda yaşamış İsviçreli matematikçi ve fizikçi Leonhard Euler gelmiş geçmiş en parlak ve üretken bilim insanlarından biridir. Çalışmaları fizikte ve mühendisliğin bir çok alanında yaygın uygulamalara sahiptir. Ayrıca kendisi, bugün matematikte sıklıkla kullandığımız önemli sayıda sembolü tanıtan kişidir.
Örneğin fonksiyon kavramını tanıtan ve onu f(x) olarak yazan ilk kişi kendisidir. Ayrıca trigonometrik fonksiyonların modern gösterimi için de Euler’e teşekkür edebiliriz. Bugün, köşeleri A, B ve C harfleriyle işaretlenen ve bu köşelerin karşısındaki kenarlar için küçük harf a, b ve c’nin kullanıldığı üçgen gibi geometrik şekilleri etiketleme şeklimiz bile Euler’in çalışmaları sayesinde olmuştur.
Mevcut matematik literatürünün hemen her alanında çalışıp, 18. yüzyılın matematikte Euler Çağı olarak anılmasına yol açan Leonhard Euler bu yazımızın konusu. Adını duymamış olmanız için onun gibi hiç matematik eğitimi vermeyen bir okuldan mezun olmuş olmanız gerekiyor. Ancak yine de duymayanlar için belirtelim. Euler sadece matematikte değil fizik alanında da çalışmış 77 yıllık ömrünü bilime adamış matematikçidir.
Kısaca Leonhard Euler’in Hayatı
Euler, 1707’de Basel, İsviçre’de doğdu. I720’de, henüz on üç yaşındayken Basel üniversitesine kabul edildi. Önce teoloji okudu, ama kısa bir süre sonra matematikte karar kıldı. Lisans üstü derecesini Basel üniversitesinden, on yedi yaşındayken aldı. Yirmi yaşına geldiğinde St. Petersburg’daki Bilim Akademisi kadrosuna katılması için yapılan daveti kabul etti. Yirmi üç yaşında burada fizik profesörü oldu ve yirmi altı yaşında, matematik kürsüsünde ünlü matematikçi Daniel Bernouilli’den boşalan yeri aldı.
Bu dönemdeki muhtemelen en bilinen çalışması Königsberg Köprüsü adı ile hatırlanan 1736 tarihli çalışmasıdır. Bu çalışma günümüzde çizge kuramı olarak bilinen matematik kolunun başlangıç noktasıdır. Detaylar burada: Königsberg Köprüsü Problemi Matematiği Nasıl Değiştirdi?
Euler bu sıralarda, sağ gözündeki görüşünü kendi deyimiyle aşırı çalışması nedeniyle 31 yaşında tamamen kaybetti. Bu yarı karanlık durum Euler’in çalışmalarını zerre kadar etkilemedi. Hatta ‘Artık dikkatimi dağıtacak daha az şey olacak’ diyerek durumu olgunlukla karşıladığını ifade etti.
Fiziksel Sorunları Euler’i Üretmekten Asla Alı Koymadı
1741’de Rusya’daki istikrarsızlık, Euler’i Berlin Akademisi’ne geçmeye zorladı. Sonraki yirmi beş yıl boyunca orada kaldı ve 380’den fazla makale yazdı. Bu sıralarda da sol gözünü katarak nedeniyle kaybetti. Artık Euler için tamamen karanlığa gömüldüğü bir süreç başlamıştı.
Euler zihinden aritmetik işlem yapma konusunda muhteşem bir ustalığa sahipti ve ölünceye kadar matematik üzerinde mükemmel çalışmalar yayımlamaya devam etti. Aslında 77 yaşında hayata veda eden Euler’in en verimli yılları kör olarak yaşadığı son 20 yılıdır. Matematiğe hayat boyu yaptığı katkıların yaklaşık yarısını bu zaman zarfında üretmiştir. Euler iki kere evlendi ve sekizi bebeklik çağında ölen on üç çocuğu oldu.
Euler Bize Ne Miras Bıraktı?
Leonhard Euler, asal sayılardan optiğe ve astronomiye birçok alanda çalışan üretken bir matematik dehasıydı. Matematik ve fizik kitaplarına şöyle bir göz attığınızda Euler açıları, Euler değişmezi, Euler denklemleri, Euler formülü, Euler sayıları, Euler eğrileri, Bernouilli-Euler kanunu, Euler-Fourier formülleri Euler-Lagrange denklemi gibi onlarca onun adı ile isimlendirilen maddeye rastlarsınız.
18.yüzyıl bilimcileri arasında ışığın parçacık kuramına karşı dalga kuramını savunan az sayıdaki kişiden biriydi. Sesin yayılmasını inceledi, ışığın kırınımı ve dağılımına ilişkin pek çok sonuca ulaştı. Euler’in en büyük buluşuysa sonsuz toplamların hesaplanmasıyla ilgili oldu.
Euler kıskançlık nedir bilmeyen alçakgönüllü bir adamdı. Aslında Laplace’ın da dediği gibi Euler zamanının tüm matematikçilerinin öğretmeniydi. Gerçekten de 19. yüzyılın önemli matematikçilerinin ortaya koyduğu çalışmaların çoğu kaynağını doğrudan Euler’in çalışmalarından almıştır.
Bir sohbet sırasında ölümünden sonra eserlerinin 20 yılda ancak toparlanabileceğini söylemişti. Gerçekten de Euler’in tüm eserlerinin toplanıp yayımlanması 47 yıl sürmüştür. Zorluklar hayatımızda kaçınılmazdır, ancak bununla nasıl başa çıktığımız büyük bir fark yaratır. Bahaneler bulmayı seçebiliriz. Veya zorluklara rağmen başarılı olmak için Euler gibi kararlı olmayı da tercih edebiliriz. Çalışmakla dopdolu, kötü koşulların ve çektiği acıların performansını hiç etkilemediği bir hayat geçiren Euler’in yaşama ve bilime olan tutkusu bizlere günümüzde halen ilham vermeye devam ediyor…
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Alfred S. Posamentier and Christian Spreitzer; The Lives and Works of 50 Famous Mathematicians
- Leonhard Euler, Mathematician: His Life and Work. Yayınlanma tarihi: 3 Ekim 2018. Bağlantı: Leonhard Euler, Mathematician: His Life and Work
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
