Küçük bir Baltık ülkesi olan Estonya, dünyanın en gelişmiş dijital şehirlerinden birini inşa etmiştir. 5 Mart 2023’te sandık başına gittiğinde ise dijital bir dönüm noktasına ulaştı. Seçmenlerin %50’den fazlası oylarını çevrimiçi olarak kullandı. Estonya uzun zamandır demokratik süreci dijitalleştirmede öncü olarak görülmektedir. 2005’te, diğer ülkeler hala bunu düşünüyorken, dünyada çevrimiçi oylamayı benimseyen ilk ülkeydi.
Günümüzde neredeyse tüm devlet hizmetleri çevrimiçi olarak yönetilmektedir. Çipli kimlik kartına sahip olan vatandaşlar, bağlantının olduğu her yerde işlerini bir dizüstü bilgisayardan veya telefondan yürütecektir.
Tatil yaptığınızı ve aniden bir belgeyi imzalayıp iş ortağınıza göndermeniz gerektiğini hayal edin. Bunu yapmak için kimlik kartınızı bilgisayarınıza takmanız yeterlidir. İster vergi beyannamesi dolduruyor, ister tren bileti rezervasyonu yapıyor veya liderlerinizi seçiyor olun. Bunun için kullanmanız gereken tek şey kimlik kartınız olacaktır.
Bunun için, elbette, wi-fi her yerde olmalıdır. Nitekim de öyledir. 2002’den beri hükümet, nüfusun yoğun olduğu bölgelerin çoğunu kapsayan ücretsiz bir Wi-Fi ağı kurmuş durumdadır. Estonya internet odaklı bir ülke olduğundan, dünyanın en iyi internet bağlantılarından birine sahip olduğu yaygın olarak bilinen bir gerçektir.
Sonucunda Estonya, dijital devrimin ve İnternet’in insanlar üzerinde etkisini oldukça erken bir zamanda anlamış ve ona göre yatırım yapmıştır. Ancak Estonya’nın dijital başarısı elbette bir gecede gerçekleşmedi.
Estonya Cumhuriyeti 2021 yılına kadar bir kadın cumhurbaşkanı tarafından yönetiliyordu. Dijital devrimin arkasındaki isimlerden biri olan Kersti Kaljulaid bu göreve gelen ilk kadın ve 46 yaşında cumhurbaşkanı seçildiği için bu göreve gelen en genç kişi olmuştu. Estonya’nın bir önceki cumhurbaşkanı olan Toomas Hendrik Ilves’in de dijital bir ülke inşa etmeye önemli bir katkısı bulunmuştur.
Estonya Dijital Şehir Dönüşümü Nasıl Başardı?
Öncelikle Estonyalılar hükümetlerine kendilerine hizmet edecek ve onları koruyacak bir dijital sistem kurmaları için güvendiler. Dijitalleşme hiçbir zaman kendi başına bir hedef değildi. Amaç hayatı tüm Estonyalılar için daha basit ve daha iyi hale getirmek için bir araçtı.
Estonya hükümeti, e-çözümler geliştirmenin sadece bir dijital katman eklemek değil, her şeyi değiştirmek olduğunu kabul etti. Günümüzün dijital toplumuna giden yol haritası 1994 yılında başladı. Sonucunda Estonya, devletin verdiği yasama, oylama, eğitim, adalet, sağlık hizmetleri, bankacılık, vergiler, polislik vb. tüm hizmetleri tek bir platforma toplayarak halkın kullanımına açtı.
Tüm bunların sonucunda da bürokrasiyi azaldı. Oy kullanma, vergi ödemesi, işletme kaydı gibi işlemler ile bankacılık gibi hizmetlerin internetten kolayca alınmasını sağlandı.
Estonyalılar, kendilerini tanıtmalarına ve dijital imzaları güvenli bir şekilde kaydetmelerine olanak tanıyan devlet tarafından verilen bir kimlik kartı kullanarak, yeni doğmuş bir bebeği kaydettirebilir, sosyal yardımlara kaydolabilir, sağlık kayıtlarına erişebilir ve bir devlet kurumuyla ilgili neredeyse tüm diğer işlerini yürütebilir. Bu kimlik kartı tüm vatandaşlar için zorunludur.
Estonya’da Dijital Veri Güvenliği Nasıl Sağlanıyor?
Estonya’nın dijital devriminin başarısının merkezinde, X-Road olarak bilinen güvenli bir veri paylaşım sistemi bulunmaktadır. Devlet kurumları, yalnızca hizmetlerini sağlamak için ihtiyaç duydukları kişisel bilgileri toplar. Ayrıca başka bir kurum zaten bir bilgi toplamışsa, bu bilgiye X-Road aracılığıyla erişir.
Diğer bir deyişle, her bir kişisel bilgi yalnızca bir kez toplanır. Devamında da ihtiyaç duyulduğunda güvenli bir şekilde paylaşılmaktadır. Örneğin, bir kişinin ev adresi sadece nüfus idaresi tarafından toplanır. Bu bilgi başka hiçbir devlet kurumu tarafından toplanmaz. Başka bir kurum tarafından ihtiyaç duyulması halinde, bu kuruluşlar internet üzerinden nüfus kütüğünden bu bilgileri talep etmelidir.
Estonya, Dünyadaki Herkese Dijital Kimlik Hakkı Tanıyan İlk Ülkedir
Estonya, kilometrekare başına 28,4 kişilik nüfus yoğunluğu ile Avrupa’nın dünyadaki en az kalabalık ülkelerinden biridir. Aynı zamanda tüm AB üye devletleri arasında en az nüfusa sahip ülkeler (1,3 milyon) arasında yer almaktadır.
Ayrıca Estonya son yapılan PISA sınavı sonuçlarına göre Avrupa’da en yüksek dereceyi alan ülkedir. Ülkede okuryazarlık oranı neredeyse yüzde yüzdür. Tüm bunlar elbette Estonya’nın dijital bir topluma dönüşme sürecinde lider olmasında önemli etkenlerdir.
Estonya gerçekten geleceğe adım atıyor. E-kimlik, başvuru sahibinin Estonya’yı fiziksel olarak ziyaretini gerektirmeden verilmektedir. Bu kimlik kartı ile e-vatandaş başka bir işleme gerek kalmadan Estonyalılar gibi e-devlet hizmetlerinden yararlanma imkanı tanımaktadır.
Bu imkan Estonya’da geçici olarak bulunan kişiler tarafından da kullanılabilir. Ayrıca sistem dünyanın neresinde olursanız olun, dijital girişimcilerin tamamen çevrimiçi olarak güvenilir bir küresel şirket kurmasına ve yönetmesine de imkan sağlar.
Dolayısıyla, bir işletme açmak istiyorsanız, kartınızı aldıktan sonra, PIN’inizle devlet portalında oturum açabilir ve bu kartı Estonya şirketinizi oluşturmak için kullanabilirsiniz. Estonya vergi dairesi dijital olarak Estonya bankalarına bağlı olduğundan, vergilerinizi beyan etmek son derece basittir. Bunun ilginizi çekmesi durumunda, resmi web sitelerinde çok daha fazla bilgi bulabilirsiniz .
Sonucunda Estonya Cumhuriyeti tarafından desteklenen program, dünya vatandaşları için yeni bir dijital ulus yaratmayı hedefliyor. Bize ve bir çok ülkeye de uzaktan izlemek ve takdir etmek düşüyor. Ayrıca göz atmak isterseniz: Hofstede Kültürel Boyutlar Teorisi Aracılığı İle Kendimizi Sorgulayalım
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Estonia built one of the world’s most advanced digital societies. During COVID-19, that became a lifeline. Yayınlanma tarihi: 1 Temmuz 2020; Bağlantı: https://www.weforum.org/
- e-Estonia: The World’s Most Advanced Digital Society. yayınlanma tarihi: 24 Ocak 2020; Bağlantı: https://interestingengineering.com/
- Estonia’s e-governance revolution is hailed as a voting success – so why are some US states pulling in the opposite direction? Yayınlanma tarihi: 17 Mart 2023; Bağlantı: https://theconversation.com/
- Why Estonia is one of the world’s most advanced digital societies. Yayınlanma tarihi: 13 Mayıs 2019; Bağlantı: https://medium.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
