Albert Einstein gibi ünlü isimler, tarihi önemleri nedeniyle sık sık yanlış atıflara maruz kalırlar. Einstein, elbette, Evrenin ve insanlığın doğası hakkında birçok gözlem yapan bir düşünürdü. Ancak
bu sözlerin bazılarını söylediğine veya yazdığına dair hiçbir kanıt yoktur. Aşağıda okuyacağınız 13 Einstein sözünü aslında Einstein söylememiştir…
Einstein’a Ait Olmayan Einstein Sözleri
1-“Kötülük, insanın kalbinde Tanrı sevgisi bulunmadığı zaman ortaya çıkar.”
Bu söz kesinlikle Einstein tarafından söylenmemiştir. Facebook’un Haber Kaynağı’ndaki yanlış haberler ve yanlış bilgilerle mücadele çabalarının bir parçası olarak işaretlenmiştir.
Bu konuşma kötülüğün doğası ve kaynağı hakkında bir profesör ile öğrenci arasında geçen konuşma olarak 1999 yılında e-posta zinciri üzerinden yayılmaya başladı. Konuşmanın altında da öğrenci imzasını genç Einstein olarak atmıştı. Ancak Einstein’ın profesörüne böyle bir söz söylediği sonucuna varacak hiçbir kanıt yoktur.
2- “Büyükannenize açıklayamadıkça gerçekten bir şey anlamıyorsunuz.”
Oldukça sık duyduğumuz bu sözün internet ortamında biraz farklı versiyonları da mevcuttur. Einstein’ın çalışmaları modern fiziğin en karmaşık ve kapsamlı açıklamalarından bazılarını içermektedir. Bu çalışmaları anlamak ve anlatmak o kadar da kolay değildir. Sözün bir benzeri “Fizik yasalarını bir barmene açıklamak mümkün olmalı” biçiminde Ernest Rutherford’a atfedilmiştir. Ancak bu da doğru değildir.
3-“Delilik, aynı şeyi tekrar tekrar yapıp farklı sonuçlar beklemektir.”
Bu alıntının, Mark Twain’den Benjamin Franklin’e kadar bir çok farklı kişi tarafından söylendiği iddia edilmektedir. Oysa ki aslında hiçbiri doğru değildir. Bu sözün olası ilk kaynağı Narcotics Anonymous adlı kitaptır. Kitapta “Delilik aynı hataları tekrarlamak ve farklı sonuçlar beklemektir” biçimde bu söz kullanılmıştır.
4-“Aslında herkes dâhidir. Ama siz kalkıp bir balığı, ağaca tırmanma yeteneğine göre yargılarsanız balık tüm hayatını aptal olduğuna inanarak geçirir.”
Aslında bizim de çok sevdiğimiz bir söz bu. Ancak bu sözü söyleyen kişinin Einstein olduğuna dair herhangi bir kanıt yok. Söz ilk olarak Matthew Kelly adlı bir yazar tarafından The Rhythm of Life: Living Every Day with Passion and Purpose adlı kitapta kaleme alınmıştır.
5-“Tanrı’nın evrenle kumar oynadığını düşünmüyorum.”
Çok yakın, ama tam olarak değil. Bu söz Cornelius Lanczos ve Einstein arasındaki özel bir mektupta geçiyor. Alıntının bütünü Einstein tarafından kaleme alınan Human Side: New Glimpses from His Archives isimli kitapta yer alır. “Tanrı’nın kartlarına göz atmak zor gibi görünüyor. Ama zar oynuyor ve ‘telepatik’ yöntemler kullanıyor … tek bir an için inanamıyorum.” Sözün arka planındaki detayları incelemek için göz atınız: Einstein Tanrı Zar Atmaz Derken Aslında Ne Söylemek İstiyordu
6- “Ortalama bir insan beyninin yüzde 10’unu kullanıyor”
The average human only uses 10 percent of his brain. Bu popüler alıntı, yazar Michael Clark tarafından şu şekilde kaleme alınmıştı. “Normalde aklımızın sadece yüzde 10 ila 20’sini kullanıyoruz. Yüzde 80 ila 90’ı bilinçaltı zihin olarak değerlendirirseniz hayatınızın ne kadar farklı olacağını düşünün.”
Teori, TV reklamlarından, bilim kurgu filmlerine kadar bir çok şeye ilham verdi. Bunun sonucunda da bilim insanları yanlış anlaşılmayı ortadan kaldırmak adını bir çok açıklamalar yaptılar. Göz atmak isterseniz: https://www.matematiksel.org/beynimizin-yuzde-10unu-kullaniyoruz-efsanesi/
7- “Sayılması mümkün olan her şey önemli olmayabilir. Her önemli şey ise sayılamayabilir.”
Bu söz hakkındaki elimizdeki en doğru bilgi William Bruce Cameron’un 1963 tarihli “Gayri resmi Sosyoloji: Sosyolojik Düşünceye Sıradan Bir Giriş” adlı kitabı. Cameron, şöyle der. “Sosyologların ihtiyaç duyduğu tüm verilerin numaralandırılması iyi olurdu. Çünkü daha sonra bunları IBM makineleri aracılığıyla çalıştırabilir ve ekonomistler gibi grafikler çizebiliriz. Ancak, sayılabilecek her şey sayılmaz ve önemli olan her şey sayılamaz. “
8) “Güzel bir kızı öperken bir yandan da aracını güvenli bir şekilde sürebilen bir kişi, kuşkusuz ki o öpücüğe hak ettiği önemi vermiyordur.”
Bu söz, 1920’lerde, Dorca ve Philippa isimli iki hayali karakterin sohbetinde geçmektedir. Aslında ilginç bir biçimde, 1990’lara kadar hiç Einstein ile ilişkilendirilmemiştir. Ancak nedense sonrasında bu söz Einstein adı ile hatırlanmaya başlandı.
9) “Korkarım ki bir gün teknoloji, insan iletişiminin önüne geçecek ve aptal bir nesil ortaya çıkacak”
İnternette bolca görülebilen bu sözün Einstein’a ait olduğunu gösteren herhangi bir güvenilir kaynak bulunmuyor. Alıntı 2012 yılında çıkan bir internet memi sonucunda ortaya çıkmış gibi gözüküyor. Ayrıca bu Einstein sözü Princeton University Press’in hazırladığı “The Ultimate Quotable Einstein” koleksiyonunda yer almamaktadır.
10) “Dağınık bir masa, dağınık bir zihne işaret ediyorsa boş bir masa neye işaret eder?”
Dağınıklığımızı ört pas etmek adına sık kullandığımız bu söz de Einstein tarafından söylememiştir. Sözü söyleyen kişi, Dr. Laurence J. Peter’dır.
11) “Eğer gerçekler teoriye uymuyorsa gerçekleri değiştirin.”
Bu sözün Einstein tarafından söylenmiş olması elbette mümkün değil. Gerçekleri değiştirmezsiniz! Teoriler gerçekler etrafında gelişir ve yeni bilgilere uyum sağlar. Söz, “Eğer teori gerçeklere uymuyorsa, teoriyi değiştirin.” şeklinde 1958 yılında ortaya atılan yaklaşıma yönelik bir kelime oyunudur.
12) “Su kaynatmak için nükleer güçten faydalanmak aşırı bir yöntemdir.”
Nükleer enerji ve nükleer silahlar medyada görünür hale geldikçe, bu söz daha sık ortaya çıkmaya başladı. Aslında bu alıntı, Karl Grossman’ın 1980 tarihli Cover Up: Nükleer Güç Hakkında Bilmeniz Gerekenler adlı kitabında yer almaktadır.
13)”Bilgi bilgelik değildir. Bilgeliğin tek kaynağı deneyimdir.”.
Bu sözün bir kısmı 1896 tarihinde Arthur Pilsbury tarafından yazılan The Final Word isimli eserde yer almaktadır. Aslında orada da, John Locke’un Essay Concerning Human Understanding makalesindeki bir argümanının yeniden düzenlenmiş hali olarak yer alır.
Sonucunda gördüğünüz gibi biraz şüpheci bir bakış açısı ile bakınca doğru sandığımız bir çok sözün temelinde başka bir kaynağı işaret ettiğini görüyoruz. Yazıyı gerçekten Einstein tarafından söylenen 3 alıntı ile bitirelim.
Tamamen Gerçek Einstein Sözleri
- Yaşayabileceğimiz en güzel deneyim, gizemli olandır. O; gerçek sanat ve gerçek bilimin beşiğindeki en esaslı duygudur.” – Einstein’ın “The World as I See It” adlı 1930 tarihli makalesinden.
- Eğer fizikçi olmasaydım, muhtemelen müzisyen olurdum. – Einstein hayatının büyük bir bölümünde keman çaldı. Bu sözü, etrafındaki kişilere söylediği bilinen gerçeklerden.
- Ancak başkaları için yaşanan bir hayat, yaşamaya değer bir hayattır. – Einstein and the Poet: In Search of the Cosmic Man adlı kitap için yapılan görüşmelerde söylenmiştir.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- 13 Inspiring Einstein Quotes Never Actually Said by Einstein. Yayınlanma tarihi: 18 Mart 2017. Kaynak site: Inteserting Engineering. Bağlantı: 13 Inspiring Einstein Quotes Never Actually Said by Einstein
- Quote Origin: Insanity Is Doing the Same Thing Over and Over Again and Expecting Different Results. Yayınlanma tarihi: 23 Mart 2017. Kaynak site: Quote Investigator. Bağlantı: Quote Origin: Insanity Is Doing the Same Thing Over and Over Again and Expecting Different Results
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi artırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak, bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
