Kablolar, şarj cihazları, fişler ve eski cihazlar çöpe atılmamalıdır. Peki ama tüm bu e- atık yani elektronik atıklar ile ne yapmalıyız?
Cep telefonlarıyla ilgili istatistikler şaşırtıcı. 2021 yılında dünya çapındaki mobil kullanıcı sayısı 7,1 milyar iken, tahminler bu rakamın 2025 yılına kadar 7,49 milyara ulaşması bekleniyor. 2023 yılında dünya nüfusu 7 milyar 924 milyon kişi olarak kaydedilmişti. Bu durumda neredeyse her kişiye bir telefon düşüyor.
Kesin olarak kabul olan bir şey var ki bu cihazlar hayatımızın artık temel bir parçası. Ancak elektronik cihazlar sürekli olarak gelişiyor. Bu nedenle de eski modeller hızla geçerliliğini yitiriyor. Peki, kendimize ne sıklıkla yeni bir cep telefonu alıyoruz dersiniz?
Yakın zamanda yapılan bir ankette kullanıcıların yüzde 62’sinin akıllı telefonlarını her üç ila dört yılda bir değiştirdiği görüldü. Ancak ankete katılanların neredeyse yüzde 20’si akıllı telefonlarını yılda bir kez değiştiriyordu. Hatta bir kısmı bundan daha sık değiştirdiğini de söyleyecekti.
Bir kişinin telefonunu değiştirmesi için pek çok neden olabilir. Sonucunda her geçen yıl kameralar daha da gelişiyor, depolama alanı genişliyor ve ekranlar daha da renkli oluyor. Mali durumunuz elverdiği sürece telefonunuzu değiştirebilirsiniz. Ancak bu durum akla genellikle ilk sırada gelmeyen bir soruna neden oluyor.
Sonuçta aldığınız şey sadece yeni telefon değildir. Bu telefon ile uyumlu yepyeni bir kablo ve şarj cihazı seti satın almak zorunda da genellikle kalırsınız. Neyse ki ufukta değişim var. Avrupa Komisyonu kısa bir süre önce bir düzenlemeyi hayata geçirdi. Buna göre üreticiler telefonlar ve küçük elektronik cihazlar için evrensel bir şarj çözümü oluşturmak zorunda kaldı. Sonuç olarak, 30 farklı şarj cihazı modeli yalnızca üçe indi.
E-atıklarınızla Ne Yapmalı Ya da Yapmamalısınız?
Bu gelişmeye rağmen, çoğumuzun evi, çekmeceleri eski cihazlardan kalan şarj cihazları ve kablolar ile dolu. Bir kısmınız da biriktirmemek adına bu cihazların bir kısmını atıyoruz. Bu nedenle her yıl 51.000 tondan fazla elektronik ve elektrikli ekipman atıklarına katkıda bulunuyoruz. Peki evinizde biriken tüm eski elektronik ekipmanlarla ne yapmalısınız veya yapmamalısınız?
Elektronik atıkları çöpe atmayın
Birçok kişi eski telefon şarj cihazlarını ve kablolarını standart çöp kutularına atmanın çevresel açıdan olumsuz sonuçlar doğuracağının farkında değil. Oysa ki şarj cihazları ve kablolar, doğal olarak ayrışmayan çeşitli plastik, metal ve diğer malzemelerden oluşur.
Polivinil klorür – yaygın olarak PVC – şarj cihazlarında ve kablolarda sıklıkla kullanılan bir plastik türüdür. Çok yavaş bozulur ve bozunması genellikle 30 yıl veya daha fazla alır. PVC ayrıca parçalanarak zararlı mikroplastik parçacıklara dönüşür. Organik maddeleri ayrıştıran organizmalar, doğada yaygın olan belirli bağ türlerine saldırmak için milyarlarca yıl içinde evrimleşmişlerdir. Ancak plastiğin içinde karşılarına çıkan bu yeni ve güçlü bağları parçalayabilen çok az organizma mevcuttur.
E-atıkların güvenli bir şekilde işlenmesi önemlidir, ancak elektronik atık konusu sıklıkla göz ardı edilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri, belirli Avrupa ülkeleri ve Asya’daki bazı ülkeler de dahil olmak üzere gelişmiş ülkeler genellikle elektronik atıklarını daha fakir ülkelere gönderir. Uygun tesislerin ve ulusal elektronik atık mevzuatının bulunmadığı yerlerde, elektronik atıklar çoğunlukla genel atık olarak değerlendirilir. Bunun sonucunda da ya çöp sahasına atılır ya da diğer atıklarla birlikte geri dönüştürülür.
Bununla birlikte fiş, pil veya kablo içeren her türlü elektronik atığı çevreye duyarlı bir şekilde geri dönüştürmek mümkündür. Tüm kablolar değerli bir malzeme olan bakır içerir ve bu da onları geri dönüşüme uygun hale getirir. Birçok standart kablo plastiğini de geri dönüştürmek olasıdır.
Onlarla ne yapmalısınız?
Her yeni cep telefonu aldığımızda eskisinin çöpe dönüştüğünü unutmamak önemlidir. Eski cep telefonunuzla neler yapabilirsiniz? İhtiyacı olan birine verebilir veya satabilirsiniz. Peki ya hiçbir değeri yoksa? Cevap onu geri dönüştürmektir. Cep telefonları kurşun ve kadmiyum gibi her türlü zararlı kimyasal maddeyi içerir. Normal çöplerle birlikte atılmamalılar. Herkesin eski cep telefonlarını geri dönüştürmesi büyük bir fark yaratacaktır.
Eski şarj cihazlarını ve kabloları sorumlu bir şekilde geri dönüştürmek için önerilen birkaç yöntem vardır. Geri dönüşüm merkezlerinin çoğu, cep telefonu kabloları, elektrik ve ev aletleri kabloları, ethernet kabloları, güç kabloları ve şarj cihazları da dahil olmak üzere ortak kabloları ve kabloları da kabul etmektedir. Eski telefon kablolarınızı bir geri dönüşüm merkezine bırakmanız onların uygun şekilde geri dönüştürülmelerini sağlayacaktır.
Elektronik atıklarınızı azaltmanın bir yolu, sahip olduklarınızı korumaktır. Bu, elektronik cihazlarınızı iyi çalışır durumda tutmak ve mümkün olduğu kadar uzun süre kullanmak anlamına gelir. Öğretmek, bilginizi geliştirmenin ve bu bilginin faydalarını yaymanın en iyi yollarından da biridir. E-atık, istenmeyen veya bozulmuş herhangi bir elektronik öğedir ve çevreye zarar verebilir. Bu nedenle çocuklarımıza da e-atıkları doğru bir şekilde nasıl imha edeceklerini öğretmek son derece faydalıdır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- What you should (and shouldn’t) do with all of your .Old phone chargers and other e-waste. Yayınlanma tarihi: 6 Ekim 2023. Bağlantı: What you should (and shouldn’t) do with all of your .Old phone chargers and other e-waste
- Miliute-Plepiene, Jurate & Fråne, Anna & Almasi, Alexandra. (2021). Overview of polyvinyl chloride (PVC) waste management practices in the Nordic countries. Cleaner Engineering and Technology. 4. 100246. 10.1016/j.clet.2021.100246.
- Shittu, Olanrewaju & Williams, Ian & Shaw, Peter. (2021). Global E-waste management: Can WEEE make a difference? A review of e-waste trends, legislation, contemporary issues and future challenges. Waste Management. 120. 549-563.
- Wilkinson, A., & Williams, I. D. (2020). WHY DO (W)EEE HOARD? THE EFFECT OF CONSUMER BEHAVIOUR ON THE RELEASE OF HOME ENTERTAINMENT. PRODUCTS INTO THE CIRCULAR ECONOMY. Volume 12 – September 2020, 12, 18–33. https://doi.org/10.31025/2611-4135/2020.14004
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
