Son dönemlerde EQ ve IQ gibi kısaltmalara rastlamış olmalısınız. IQ bir çoğumuzun aşina olduğu bir kavram. Ancak duygusal zeka (EQ) kavramı biraz daha karışık.
Günümüzde EQ ve IQ arasındaki ilişkiyi, benzerlikleri, farklılıkları ve güçlü yönlerini çevreleyen çok fazla tartışma var. Bu yazıda kısaca duygusal zekayı anlamaya çalışalım.
Duygusal Zeka ( EQ) Nedir?
Duygusal zeka 90’lı yıllarda psikologlar John Mayer ve Peter Salovey tarafından geliştirilen bir teoridir. Duyguları algılama, anlama, ifade etme ve kontrol etme yeteneğidir. Kavram, Daniel Goleman’ın 1995 yılında yazdığı ve duygusal zekanın hayatta başarı için IQ’dan daha önemli olduğunu savunduğu bir kitabı sayesinde popüler hale gelmiştir.
Kitap, özellikle, yüksek IQ puanlarına sahip kişilerin bazen çok şey başaramadıkları ancak daha az etkileyici entelektüel yetenekleri olan kişilerin ise başarılı oldukları gözleminden yola çıkmıştır. Goleman, IQ testlerinin başarıyı tahmin edememesinin nedenlerinden birinin, duygusal yeterliliği ölçmemeleri olduğunu savunmuştur.
Kavram popülerlik kazanmaya başladıktan sonra da birçok tartışmaya konu olmuştur. Bunun temel nedeni duygusal zekanın tanımlanması ile ilgilidir. Bununla birlikte, hem kişisel farkındalığın hem de duygularınız doğrultusunda nasıl hareket ettiğinizi düzenleme yeteneğinin, duygusal zekanın önemli bileşenleri olduğu konusunda bir fikir birliği vardır. Bu süreçte Peter Salovey ve John Mayer ise duygusal zekayı beş özellik üzerinden açıklamıştır. Bunlar öz farkındalık, öz düzenleme, içsel motivasyon, empati ve sosyal becerilerdir.
- Öz farkındalık: Kendi duygularınızı izleme ve duygusal durumları ortaya çıktıkça tanıma yeteneği.
- Öz Düzenleme: Dürtüleri kontrol etme, duygusal tepkilerin uygun olmasını sağlama ve bu duyguların altında nelerin yattığını anlama yeteneği.
- Empati: Başkalarının duygusal ipuçlarını okuma ve onların bakış açısını anlama, duygularının nasıl farklı olabileceğine karşı duyarlı olma yeteneği.
- Sosyal Beceriler: Kendi duygularını yönetmenin yanı sıra başkalarının duygularına uygun şekilde tepki verme yeteneği.
- Motivasyon: Duyguları kişisel hedeflere ulaşmaya yönlendirme yeteneği.
IQ ve EQ Arasındaki Fark Nedir?
Pek çok insan EQ ve IQ’nun zıt olduğu yanılgısına sahip olsa da, aslında sadece farklılar. IQ, insanların bilgiyi nasıl öğrendiğini, anladığını ve uyguladığını ölçer. EQ ise bireylerin duygusal bilgiyi nasıl öğrendiğini, anladığını ve uyguladığını ölçer. Bir EQ puanı, bir kişinin kendi ve diğerlerinin duygularını ne kadar iyi anlayabileceğini, aralarında ayrım yapabileceğini ve bu bilgiyi eylemlerine ve davranışlarına rehberlik etmesi için kullanabileceğini yansıtır.
Duygusal zeka ölçütlerinin çoğu, dışadönüklük, uyumluluk ve deneyime açıklık gibi kişilik özelliklerini değerlendirir. Ancak duygusal zekanın ölçülmesi ile ilgili noktalarda da bazı sıkıntılar vardır. Bir IQ testi nispeten nesneldir, ancak EQ testleri doğası gereği özneldir. Bu testleri yapan kişiler genellikle iyi puan almaya çalışacaktır. Bu, genel popülasyonda EQ puanlarının değerini veya etkisini ölçmeyi zorlaştırır.
Duygusal Zeka Gelişir mi?
Psikolojideki popüler kitaplarda sıklıkla olduğu gibi, Goleman’ın Duygusal Zeka ile ilgili kitabı, çok azı bilim tarafından yönlendirilen bütün bir endüstri yarattı. Bu kavramı kısa süre sonra eğitimciler de kucakladı. Günümüzde birçok şirket çalışanlarına duygusal zekayı artırmak için resmi eğitim veriyor. Duygusal Zeka eğitim seminerleri çalışanlara karar verirken duygularını “dinlemeyi”, stresli iş durumlarıyla başa çıkmanın daha iyi yollarını bulmayı ve iş arkadaşlarına empati ifade etmeyi öğretiyor.
Tüm bunların yararlı becerilerdir. Ancak, bu seminerlerin uzun vadede duygusal zekayı geliştirmede etkili olduğuna dair kanıtlar oldukça zayıf durumdadır. Yani duygusal zeka ile ilgili anlatılan şişirilmiş cümlelerin çoğu temelinde pazarlama ilkelerine dayanır.
Empati, öz farkındalık gibi kavramların hepsi önemli olsa da bunların sihirli bir dokunuşla kısa sürede ideal durumlarına erişmesi olası değildir. Ayrıca, güven, vicdanlılık, hizmet odaklılık ve güvenilirlik gibi şeyler zeka unsurlarından ziyade kişilik özellikleri olarak sınıflandırılır.
Sonuç olarak, şu anda, duygusal zeka için yapılan iddiaları değerlendirmek için çok az deneysel araştırma var ve bunu ölçmek için geçerli, güvenilir bir test ortaya çıkmadı. Bu nedenle boşun boşuna internette duygusal zeka testi arayarak zaman kaybetmeyin.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Ross, Suzanne. (2013). Talent derailment: A multi-dimensional perspective for understanding talent. Industrial and Commercial Training. 45. 10.1108/00197851311296656.
- EQ vs. IQ: Which One Is More Beneficial?; Kaynak site: Healthline. Bağlantı: EQ vs. IQ: Which One Is More Beneficial?
- The massive benefits of boosting your Emotional Intelligence; yayınlanma tarihi: 17 Şubat 2020; Kaynak site: Weforum. Bağlantı: The massive benefits of boosting your Emotional Intelligence/
- Is ’emotional Intelligence’ Even A Thing? Here’s The Science. Yayınlanma tarihi: 8 Haziran 2021; Kaynak site: Science Alert. Bağlantı: Is ’emotional Intelligence’ Even A Thing? Here’s The Science/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
