Dünyada yaşamına devam eden en büyük hayvan yaklaşık 30 metrelik bir boya ve 190 ton civarında bir ağırlığa sahip olan Antarktika mavi balinası (Balaenoptera musculus) olarak bilinmektedir. Ne kadar büyük olduğunu anlamanız için basit bir kaç karşılaştırma yapalım. Bu dev mavi balinanın boyu yaklaşık 11 katlı bir bina kadardır. Ağırlığı da yaklaşık 33 fil kadardır.
Muhtemel yeterince büyük olduğuna ikna oldunuz. Ancak sadece bu kadar da değil. Bu balinaların yaklaşık küçük bir araba büyüklüğünde bir kalbi vardır. Bunun sonucunda da toplamda yaklaşık 6500 litre kadar kan vücutlarında dolaşır.
Dillerinin ağırlıkları ise neredeyse bir fil kadardır. Öldürücü oldukları kesin olan bu balinalar ilginç bir biçimde sadece karides, kril gibi çok küçük canlılarla beslenirler. Erişkin bir mavi balina bir günde 40 milyon kril (yaklaşık 3600 kg) yiyebilir.
Bunun için kendilerine uygun bir konum bulup, ağızlarını açmaları yeterlidir. 100 kişiyi barındıracak kadar büyük olan devasa ağızları, kısa sürede çok büyük miktarlarda av yakalayabilir.
Aynı zamanda dünyanın en gürültülü hayvanıdır. Sesleri 188 desibel şiddetine ulaşır. Oysa ki bir jet motoru yaklaşık 140 desibel şiddetinde ses çıkartacaktır. Balinaların düşük frekanslı ıslığı yüzlerce kilometre öteden duyulur. Muhtemelen bunu, diğer mavi balinaları çekmek için kullanılır.
Mavi Balina Dişlerini Nasıl Kaybetti?
Bir çok kişinin aklına gelmesi olası olan bir soru bu dev hayvanların neden dişlerinin olmadığı olacaktır. Aslına bakarsanız bir zamanlar mavi balinaların da dişleri vardı. Tüm balinalar gibi mavi balina da yaklaşık 48 milyon yıl önce karada yaşayan dört ayaklı bir memeliden evrimleşmiştir.
Ancak antik ataları olan Pakicetus sadece 1,8 m uzunluğundaydı. Bu hayvan genellikle akarsular civarında yaşadığı ve buralarda beslendiği için onun soyundan gelenler zaman içinde suya adapte oldu. Bu, sonunda Dorudon adında tamamen suda yaşayan bir canlıya yol açtı.
Kendisi yaklaşık 37 milyon yıl önce yaşadı ve 4.5m kadardı. O da zaman içinde bir çok değişikliğe uğradı ve balinalar ortaya çıktı. Ancak mavi balinalar bu süreçte bir çok üstün özellik kazandı ve bir kaçını da kaybetti. Kaybettiği şeylerin arasında dişleri de vardı.
Mavi balinalar da diş yerine ağızlarının üst kısmında kıkırdak bir yapı bulunur. Bu elek benzeri yapı, sudaki besini süzmek için kullanılır. Fosil kayıtlarından anladığımız kadarıyla balenli balinalar, yaklaşık 20 milyon yıl önce dişlerini kaybetti. Sonrasında da bu kıkırdak yapı ortaya çıktı.
Mavi Balinalar Neden Bu Kadar Büyüdüler?
4.5 milyon yıl önce bir şeyler değişti. Bunun sonucunda da balenli balinalar çarpıcı bir şekilde büyümeye başladı. Fosil kayıtları bu boyut değişiminin çeşitli balinalarda aynı zaman gerçekleştiğini gösteriyor. Dolayısıyla bu da, ani büyümeye bir dış faktörün sebep olduğu anlamına geliyor.
Araştırmacılar bu değişimin yaşandığı zaman dilimine baktıklarında, aynı dönemde Dünya’nın bir buz devrine girdiği gördüler. Yaşanan iklim değişikliği okyanus sularını da değiştirmişti. Bunun sonucunda da ortaya çıka soğuk bölgeler, balinaların ana besin kaynakları olan küçük deniz canlılarının sıcak noktalarda yoğunlaşmasına neden olmuştu.
Sonucunda da daha büyük olmak, daha yoğun besin bölgelerine erişmeyi sağlayacak becerilere sahip olmak demekti. Ayrıca deniz memelileri için, donmamanın tek yolu, suyun neden olduğu ısı kaybıyla mücadele etmek için yeterli ısı üretmesini sağlayacak kadar büyümektir.
Daha fazla hücre, enerji üreten daha fazla birim anlamına gelir, bu da daha fazla ısı demektir. Daha fazlası için bu yazıya göz atmalısınız: 3/4 Kleiber Yasası ve Metabolizma Hızı İle Bağlantısı
Son Olarak;
Mavi balinalar günümüzde soyları tehlike altında olan, koruma altındaki bir türdür. Antarktika’daki mavi balina nüfusu, 1904’te Atlantik Okyanusu’nun güneyinde başlayan ticari balina avcılığı nedeniyle büyük ölçüde azalmıştır. 1960’larda Uluslararası Balina Avcılığı Komisyonu’nun bu konudaki yaptırımlarına rağmen, yasadışı avlanma ne yazık ki 1972’ye kadar devam etmiştir.
2018 yılında yaklaşık 3.000 kadar mavi balina olduğu hesaplanmıştır. Bu nedenle de kendileri nesli tükenme olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Ayrıca göz atmak isterseniz: Mocha Dick: Moby Dick’e Adını Veren İspermeçet Balinası İle Tanışın
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Meet the biggest animal in the world. Bağlantı: https://www.worldwildlife.org/
- What is the biggest animal in the world? Largest whale, land animal on earth broken down. Yayınlanma tarihi: 19 Ağustos 2022; Bağlantı: https://www.usatoday.com/
- How Earth’s biggest animal started small. Bağlantı: https://www.bbcearth.com/
- Mary Beth Griggs, Popular Science-Whales today are bigger than ever before. Now, we know why. http://www.popsci.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
