Her bilimsel makale uzun olmak zorunda değildir. Kısa bilimsel makaleler de son derece anlamlı olabilir.
Bilim insanları zamanlarının önemli bir bilgisayar başında yazmakla geçiriyor. Bu yazılar arasında en başta deney sonuçlarını derleyen bilimsel makaleler yer alıyor. Bir bilimsel makale yazmak kolay iş değildir. Büyük emekler sonucu ortaya çıkmış bir makale kabul bile edilmemesi olasıdır.
Bilimsel makaleleri okumak ve anlamak da kolay değildir. Bu bir kitap ya da bu yazıyı okumaya benzemez. Yazılmış onlarca sayfa arasında, insan çoğu zaman kaybolup gider. Örneğin Fermat’ın Son Teoreminin 1995 yılındaki kanıtı 108 sayfa uzunluğundaydı.
Ayrıca giderek daha fazla araştırma sonucunda dile getirilen bir sorun daha var. Çok sayıda kısaltma, uzun cümleler ve anlaşılmaz jargon sonucunda bilimsel makaleler giderek anlaşılması daha zor hale geliyor. Sonucunda kullanılan karmaşık dil, bilim insanı olmayanları ve medyayı yabancılaştırmanın ötesinde, genç araştırmacılar için de hayatı zorlaştırabiliyor. Aşağıda buna bir örnek görebilirsiniz.
Neyse ki pek çok bilim insanı, bu sorunun farkındadır ve çalışmalarını açık, doğru ve mümkün olduğunca kısa bir şekilde iletmek için ellerinden gelenin en iyisini yapar. Yani, aşağıda örneklerini de göreceğiniz gibi Önemli olan söylenilecek sözü söylemek, kuramı ortaya koymak ve sonunda bilim insanlarının ifadesiyle “quod erat demonstrandum” – “Gösterilmek istenen şey de buydu” diyebilmektir.
Güzel Bir Kısa Makale Örneği: Euler Varsayımı
Aşağıda gördüğünüz dünyanın en kısa bilimsel makalelerinden birisi. Bulletin of the American Mathematical Society isimli dergide referanslar ve başlık haricinde sadece 2 cümleden oluşan makalenin başlığı, “Benzer Kuvvetlerin Toplamına Dair Euler Varsayımına Karşıt Örnek”. Makalenin orijinini buradan inceleyebilirsiniz.
Leonhard Euler tarafından 1769’da önerilen bir teori olan Euler’ varsayımı, 200 yıl boyunca beklemeden kalmıştı. Ardından L.J. Lander ve T.R. Parkin ortaya çıktı ve iki hızlı cümle ile bu varsayımı çürüttü. Lander ve Parkin tarafından kullanılan cümleler şu şekildeydi.
“CDC 6600 üzerinde doğrudan yapılan bir araştırma, 275 + 845 + 1105 + 1335= 1445 olduğunu, yani 4 tane beşinci dereceden sayının toplamının bir diğer 5. dereceden sayıya eşit olabileceğini gösterdi. Bu, n>2 olmak üzere n. kuvvetten bir sayının en az n adet n. kuvvetten sayının toplamı olarak yazılabileceğini ileri süren Euler’in varsayımına karşı bir örnektir.”
Euler’in bu varsıyımı bir kez çürütüldükten sonra matematikçiler boş durmadılar ve denemeye devam ettiler.
- (−220)5 + 50275 + 62375 + 140685 = 141325 (Scher & Seidl, 1996)
- 555 + 31835 + 289695 + 852825 = 853595 (Frye, 2004)
Buldukları bu sonuçlarla varsayımın geçersizliğini tekrardan kanıtladılar. Bu arada makalenin referansı da sadece bir taneydi. O referans da Euler’in varsayımını açıklayan bir başka makale idi.
Kısa Makale Yazma Yarışı
Peki, bu rekoru yenmenin bir yolu var mıydı? Cevabımız evet. John Conway ve Alexander Soifer, 2005 yılında şimdiye kadarki en kısa matematik makalesini yazma hedefiyle bir makale sundular. Aşağıda gördüğünüz bu makale yalnızca iki kelime uzunluğundaydı!
Dergi editörleri yazarlardan makalelerini açıklamalarını istediklerinde aldıkları cevap da aslında manidardı. “Daha fazla açıklamaya ne gerek var ki…” Detayları incelemek isterseniz bu yazıya göz atabilirsiniz.
2 kelimeden daha kısa anlamlı bir makale yazabilir misiniz?
Muhtemelen cevabınız hayır olacaktır. O zaman aşağıdaki makaleye bir göz atınız. Gördüğünüz sıfır kelimeli makale (özet hariç) önemli bir noktaya da işaret etmektedir.
Kısa özetler
1881 ile 2015 yılları arasında tıp ve biyoloji alanında yayınlanan 700.000’den fazla makalenin analizi bilimsel makalelerde başlıklar ve özetlerin de giderek daha uzun hale geldiğini gösteriyor. 1960’dan beri yayınlanan çalışmalarda zor kelimelerin yüzdesi ve cümlelerin uzunluğu istikrarlı bir şekilde artış gösteriyor.
Oysa ki özetler( abstract) tanımı gereği kısa olmalıdır. Ancak bazıları diğerlerinden daha kısadır. Aşağıdakiler en kısa olanlarından bazılarıdır.
Sonucunda basitlik ve sadelik güzeldir. Özellikle konu bilim ise anlaşılabilir olma adına daha da güzel…
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Adrian Barnett, Zoe Doubleday (2020) Meta-Research. The growth of acronyms in the scientific literature eLife 9:e60080; https://doi.org/10.7554/eLife.60080
- The shortest science paper ever published is utterly brilliant. Yayınlanma tarihi: 26 Aralık 2015; Bağlantı: https://www.businessinsider.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
