Bilimin öncülerini tarih sürecinde bir dizi yıldız olarak düşünürsek, dizide kuşkusuz ki iki kişi öne çıkar. Bu kişiler Sir Isaac Newton ve Albert Einstein’dır. Yaklaşık iki yüz yıl arayla dünyaya gelen bu iki dahi fiziğin en temel sorunlarını ele alarak vardıkları sonuçlarla dünyaya bakışımızı kökten değiştirmişlerdir.
Isaac Newton adı günümüzde, fizik, matematik ve optik alanlarına yaptığı pek çok önemli katkıları nedeniyle hatırlanmaktadır. Gelmiş geçmiş en ünlü polimatlardan biri olan Newton’un çalışmalarını tek yazıda toparlamak neredeyse imkansız. Bu nedenle bu yazıda onun dünya hakkında düşünme ve çalışma şeklimizi sonsuza dek değiştiren en önemli bilimsel ve matematiksel buluşlarını özetliyoruz. Ancak öncelikle kısaca hayat hikayesine göz atalım.
Isaac Newton Kimdir?
Isaac Newton, 1642 yılının Noel günü, Lincolnshare Woolsthrope’da doğdu. Babası o doğmadan üç ay önce ölmüştü. Annesi ikinci evliliğini yaptığında henüz 3 yaşındaydı. Newton, evde daha fazla istenmediğinden dolayı 4 yıl kadar anneannesi tarafından büyütülecekti. Ancak annesi tarafından istenmemenin verdiği travma onun kişiliğini derinden etkiledi. Newton tüm hayatını çalışmalarına verdi, hiç bir hobi edinmedi, evlenmedi. Her zaman yalnızlığı tercih etti ve annesini asla affetmedi.
İlkokulu Woolsthrope’a on kilometre mesafedeki Grantham kasabasında tamamladı. Bedensel olarak zayıf ve cılız biri olduğundan arkadaşları ile oyun oynamaya cesaret edemez, sürekli tek başına yaptığı oyuncaklarla oynardı.
Sürekli gökyüzünü inceleyen, durmadan okuyan bu çocuktan öğretmenleri dikkatsizliğinden dolayı hep şikayet ederdi. Kendisi bu sıralarda saatler ve yel değirmenleri gibi makine modelleri inşa ederek mekanik ve mühendislik becerilerine yönelik bir yetenek göstermeye başladı.
1661 yılında King’s School’u bitirdikten sonra Cambridge’deki Trinity College’e kaydoldu. Okul süresince hep Kopernik ve Kepler’in teorilerini inceledi, felsefeyle ilgilendi. Cambridge’in Newton’un entelektüel yönünün oluşmasında olağanüstü bir etki yaptı. Onun en büyük şansı ise Cambridge’de matematik profesörü olan Isaac Barrow ile tanışması oldu.
Newton 1664 yılında Cambridge’den mezun oldu. Ancak kısa süre sonra veba salgını dolayısıyla üniversite kapatılınca, Woolsthrope’a geri dönmek zorunda kaldı. Elma ağacı ile ilgili hikaye de aslında burada yaşanacaktı. Detaylar burada: Newton’un Başına Gerçekten Elma Düştü mü?
Isaac Newton Kırılgan Bir Kişiliğe Sahipti
Isaac Newton’un doğanın içinde geçirdiği, çiftliğe kapandığı iki yıl onun en verimli çalışma zamanıydı. Bu dönemde kütle çekimi ve integral/diferansiyel hesaplarının temelini atan çalışmalarını sürdürdü. Bir yandan da ışığın karakteristik özelliklerini bulmaya çalışıyordu. Einstein, “Bilim insanı başarıya otuz yaşından önce ulaşamamışsa, daha sonra bir şey beklemesin!” demişti. Newton tüm bunlar ile uğraşırken henüz yirmi beş yaşındaydı.
© ian howard/Fotolia
Salgının bitimiyle birlikte Cambridge Üniversitesi tekrar açılınca Newton burada matematik profesörü oldu. Bu dönemde Newton, optik alanında yaptığı çalışmalar hakkında ders vermeye başladı. 1672’de Newton, Kraliyet Cemiyeti’ne ışık ve renkler üzerine bir makale gönderdi. Makale genel olarak olumlu karşılansa da dönemin önemli isimlerinden biri olan Robert Hooke çalışmasını sert biçimde eleştirilecekti.
Newton, eleştirilere alışılmadık derecede olumsuz bir tepki verirdi. Bunun neticesinde kendini toplumdan soyutladı. Düzensiz beslendiği, kaliteli yaşamadığı, çok çalıştığı ve az uyuduğu için iki büyük sinir krizi geçirip yoğun depresyona girdiği bu süreç oldukça uzun sürdü.
Isaac Newton Günümüzü Temelinde Üç Şey İle Değiştirdi
Yerçekimi Yasalarını Keşfetti
Newton’un en büyük ve en etkili eseri evrensel yerçekimi teorisiydi. Evrendeki her parçacığın yerçekimi kuvvetiyle birbirini çektiğini söyledi. Kulağa basit gelse de, bu çalışmanın sonuçları tüm evrenin daha iyi anlaşılmasını sağladı. Newton, evrensel yerçekimi teorisini 1666’da sadece 23 yaşındayken yazdı. Sonrasında daha geniş bir çalışma olan Philosophiae Naturalis Principia Mathematica’da (Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri) yapıt üç temel hareket yasasını ve evrensel çekim yasasını ortaya koydu.
Çalışmalarını desteklemek için, etrafımızdaki dünyanın temel, ayrılmaz yönlerini ve nesnelerin birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu açıklayan bir dizi matematiksel denklem ve formül üretti. Bu fikirler, Albert Einstein’ın görelilik teorisinin temelini attı.
Görünür Işığın İlkelerini Hesapladı
Newton ayrıca optik alanında da uzmandı ve ışıkla ilgili bir dizi önemli keşif yaptı. 1668’de cam yerine ayna kullanan ve daha net bir görüntü sağlayan ilk yansıtıcı teleskopu icat etti. Hubble Uzay Teleskobu gibi benzer yansıtıcı teleskoplar bugün hala kullanılmaktadır. Ayrıca 1671’de optik üzerine bir dizi not yayınladı. Kırılmayı inceledikten sonra beyaz ışığın tüm gökkuşağı renklerinin bir bileşimi olduğunu fark etti. Ayrıca ışığın daha önce düşünüldüğü gibi dalgalardan değil, parçacıklardan oluştuğunu savundu.
Newton Kalkülüs’ü Geliştirdi
17.yüzyıl modern bilimin doğduğu yüzyıldır. Kalkülüs, bu yüzyılda ortaya çıkmıştır. Kalkülüsün bulunmasında iki büyük isim rol oynar. Bunlardan ilki İngiliz Isaac Newton ve diğeri ise Alman Gottfried Wilhelm Leibniz’dir.
Newton ve Leibniz, birbirinden tamamen bağımsız olarak, yeni bir matematik biçimi tasarladılar. Sonucunda ikisi de diğerinin tam olarak aynı fikre sahip olduğuna inanamadı. Devamında da bilim tarihinin en çekişmeli tartışması başladı. Detayları burada: Kalkülüs’ü İlk Kim Buldu? Newton mu Yoksa Leibniz mi?
Sonuç Olarak;
Isaac Newton eşsiz yapıtlarıyla bilim dünyasını adeta büyüledi. 1696 yılında kendisine Kraliyet Darphanesi Müdürlüğü teklif edildi. Newton kabul ederek Londra’ya yerleşti. Bu işini çok ciddiye aldı ve sahte paraların basılmasını engellemeye yönelik ciddi çalışmalar başlattı. Adanmışlığı sayesinde İngiliz ekonomisinin canlanmasını sağladı.
1703 yılında ise üyesi olduğu Royal Society’nin başkanı oldu ve ölümüne kadar bu göreve devam etti. Bu zamanlarda Opticks (Optik, 1704) adlı kitabını yayımladı. 1705 yılında ise Kraliçe Anne tarafından şövalye ilan edildi. Isaac Newton, şövalye ünvanını alan ikinci bilim adamıdır. İlki ise Francis Bacon’dır.
Yaşamının sonlarına doğru teoloji ve simya konularına da ilgi göstermiş olan Newton, 1727’de 85 yaşında öldü. Kendisi ile ilgili ilginç bir yazıya daha göz atmak isterseniz: Isaac Newton Neden Dünyanın Sonunun 2060 Yılında Olacağını Tahmin Etti?)
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- 20 Interesting Facts About Isaac Newton; Yayınlanma tarihi: 15 Nisan 2023; Bağlantı: https://www.thefactsite.com
- Isaac Newton Timeline; Bağlantı: https://www.britannica.com/
- Lesso, Rosie. “What Is Isaac Newton Most Famous For?” TheCollector.com, Jun 13, 2023, https://www.thecollector.com/what-is-isaac-newton-most-famous-for/.
Matematiksel
