Dünyanın dış tabakası yani üzerinde yürüdüğümüz katı kabuk bize her ne kadar bir bütün gibi gözükse de aslında parçalardan oluşur. Bu parçalar yani tektonik plakalar, yılda birkaç santimetre hızla hareket ederler. Bunun sonucunda da bazen bir araya gelerek süper kıtalar olarak adlandırılan şeyi oluştururlar. Sonrasında plakalar tekrar parçalanacaktır.
400-600 milyon yıl sonra tekrar bir araya gelene kadar birbirlerinden uzaklaşırlar. Aslında bir sonraki süper kıtanın oluşumu için dört temel senaryo vardı. Bunlar Novopangea, Pangea Ultima, Aurica ve Amasia idi. Son araştırmaya göre anlaşılan kazanan yani süper kıta ise Amasia olacak.
Ancak ne yazık ki bu süper kıtayı görmek için ne bizim ne de çocuklarımızın ömrü yetmeyecek. Çünkü New Curtin Üniversitesi Dünya ve Gezegen Bilimleri Okulu‘ndan araştırmacıların yaptığı tahminlere göre bu olay yaklaşık 200 – 300 milyon yıl içinde gerçekleşecek.
En son süper kıta, yaklaşık 335 milyon yıl önce bir araya gelen ve parçalanmaya başlayan Pangea idi. Pasifik okyanusu ise, 700 milyon yıl önce Pangea’nın parçalanmaya başlamasıyla oluşmaya başlamıştı. Pangea dağıldığında, kıtaların yavaş yavaş parçalanmasıyla Atlantik ve Hint okyanusları nihayetinde bugün bildiğimiz dünya haritasını oluşturdu.
Ancak Dünya’nın en eski okyanusu o zamandan beri yılda yaklaşık birkaç santimetre hızla küçülüyor. Afrika ve Avustralya da dahil olmak üzere birçok tektonik plaka ise şu anda kuzeye doğru hareket ediyor. Bu kaymanın, Dünya’nın derinliklerinde, manto adı verilen kısımda Pangea’nın kalıntıları ile ilişkili olduğu tahmin ediliyor.
Amasia Süper Kıtası Nerde Oluşacak?
Aslında araştırmacılar, süper kıta döngüsü olarak bilinen şey hakkında uzun süredir teoriler yürütmektedirler. Süper kıta araştırmalarında en çok tartışılan teorilerden biri, bu kitlelerin içe dönük veya dışa dönük olarak hareketidir. İçe dönüklük sırasında, Atlantik veya Hint gibi daha genç okyanuslar kapanır. Dışa dönüklük, eski Pasifik Okyanusu’nun kapanması anlamına gelir.
Son araştırmanın sonuçları, kıtaların milyon yıllar içindeki olası hareketlerinin ne olacağını tahmin etmek için 4 boyutlu jeodinamik modelleme yapan, bir süper bilgisayarın verilerine dayanıyor. Analize göre 200 ila 300 milyon yıl içinde günümüz Amerika ve Asya kıtaları birleşerek yeni bir süper kıta Amasia‘yı oluşturacak. Bu süreçte Amerika, Asya ile çarpışacak ve Pasifik Okyanusu ise ortadan kaybolacak. Bunun sonucunda da tahminlere göre gelecekteki dünyamız aşağıdaki gibi gözükecek.
Tektonik Geleceği Araştırmak Ne İşimize Yarar?
Şu anda Dünya, çok farklı ekosistemlere ve insan kültürlerine sahip yedi kıtadan oluşuyor. Ancak anlıyoruz ki dünyamız gelecekte çok daha farklı bir biçimde var olacak. Dünyanın tektonik geleceğini araştırmak, bizi bilgimizin sınırlarını zorlamaya ve gezegenimizi uzun zaman ölçeklerinde şekillendiren süreçler hakkında düşünmeye zorluyor. Aynı zamanda bizi bir bütün olarak Dünya sistemi hakkında düşünmeye de yönlendiriyor. Bu da bir dizi başka soruyu gündeme getiriyor.
Bir sonraki süper kıtanın iklimi ne olacak? Hayat nasıl gelişecek ve adapte olacak? Bunlar bilimin sınırlarını zorlayan türden sorulardır. Bu sorulara verilecek bir cevap arayışı da bilimsel gelişmenin temelini oluşturur. Ayrıca bazı efsanevi kıtalar da vardır. Birine bu yazıda göz atabilirsiniz: Lemurya: Neredeyse Gerçek Olduğu Anlaşılan Efsanevi Kayıp Kıta
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Amazing Amasia: a new take on the next supercontinent. Yayınlanma tarihi: 30 Ekim 2022; Bağlantı: https://bigthink.com/
- Earth Will Look ‘Drastically Different’ in 300 Million Years as It Forms a New Supercontinent. Yayınlanma tarihi: 12 Ekim 2022; Bağlantı: https://www.popularmechanics.com/
- What planet Earth might look like when the next supercontinent forms – four scenarios. Yayınlanma tarihi: 17 Kasım 2018; Bağlantı: https://theconversation.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
