Bir çok kişi için altıgen, altı kenarlı basit bir şekildir. Ancak yaşantımızda altıgenlerin özel bir yeri vardır. Altıgen ve onun yapısını oluşturan eşkenar üçgen, güzelliği ve barındırdığı simetriden dolayı süslemelerde pek sık kullanılır. Ancak bunun ötesinde altıgen doğada en çok karşımıza çıkan şekildir. Bir kaç tanesini yazıda kısaca tanıtmaya çalışalım…
1- Satürn’ün altıgen fırtınası
Satürn’ün kuzey kutbundan, 78° kuzey enlemine kadar uzanan devasa altıgen yapının Güneş Sistemi’nde bir eşi daha görülmüş değildir. Altıgenin her kenarı yaklaşık 13,000 km uzunluktadır. 32,000 kilometre genişlikteki bu yapının, Satürn’ün kuzey kutbuna denk gelen merkezinde büyük bir fırtına gözü yer almaktadır. Onun çevresindeki daha küçük girdaplar ise altıgene ters yönde dönerler.
Küçük dediğimize bakmayın. Aslında bu girdaplar da 3500 km civarında bir çapa erişebilmektedir. Bu da aslında Dünya’daki en büyük fırtınaların iki katı büyüklüğünde oldukları anlamına gelir. .
2- Bal Petekleri
Bir bal peteğinin her bir hücresi neredeyse mükemmel bir altıgendir. Yani altı özdeş ve eşit aralıklı duvarları olan bir odacıklardan oluşur. Bunun nedeni basit bir geometrik ilkeye dayanmaktadır. Şekil ve boyut olarak aynı hücreleri düz bir düzlemin tamamını dolduracak şekilde bir araya getirmek istiyorsanız, tüm kenarları ve açıları aynı olan üç şekil işe yarar: eşkenar üçgenler, kareler ve altıgenler.
Eşit alanlı üçgen, dörtgen ve altıgen birbiri ile karşılaştırıldığında, en az kenar uzunluğu altıgendedir. Dolayısı ile en az balmumu sarfiyatı altıgen bir form ile mümkün olacaktır. Bu nedenle arıların altıgenleri seçmesi mantıklıdır.
Sonucunda balmumu yapmak onlara enerji harcatır ve onlarda mümkün olduğunca az enerji tüketmek isterler. Detaylar için: Arılar Bal Peteklerini Neden Altıgen Biçiminde Yaparlar?
3- Yusufçuk Gözleri
Bir yusufçuğa yakından bakarsanız, gözlerinin genellikle bileşik gözler olarak bilinen ve her biri ayrı bir görsel alıcı görevi gören altıgen biçimli küçük gözlerden oluştuğunu fark edersiniz. 30.000’den fazla altıgen göz bir araya gelince, dünyanın en gelişmiş görüş biçimi ortaya çıkar.
Karşılaştırmak gerekirse, insan görüşü üç renkli görüşü kapsar. Bunun nedeni, gözlerimizde ışığa duyarlı üç tür proteine sahip olmamızdır. Bu proteinlere opsin denir. Bir yusufçuk söz konusu olduğunda, gözlerinde 30 farklı çeşit opsin vardır.
Bu nedenle, bir yusufçuğun renk farklılaştırma yetenekleri, bizimkinden mümkün olan her şekilde çok daha üstündür. Bir yusufçuğun 30.000’den fazla bileşik göze sahip olması da, yine altıgen şeklin verimliliğinden kaynaklanmaktadır.
4- Devler Kaldırımı (Giant’s Causeway)
Kuzey İrlanda da bulunan Giant’s Causeway, yani Devler Kaldırımı, tuhaf bir biçimde dizilmiş altıgen biçimli taşları ile bilinir. Bu sütunların ortaya çıkmasına yol açan jeolojik olaylar, binlerce yıl önce yaşanmıştır. Bölgenin volkanik aktivitenin çok fazla olduğu zamanlarda, bir lav gölü olduğu bilinmektedir.
Zaman içinde göl, soğudukça çatlaklar oluşmuş, bu esnada da lav kendine akış yolu bulmaya çalışırken bu altıgen formlar ortaya çıkmıştır. Bu durum fizikçi Stephen Morris ve Lucas Goehring tarafından yürütülen çalışmanın sonucuyla açıklanmıştır. Detay için: Okyanusta Bir Köprü: Devler Kaldırımı
5- Sabun Köpüğü
Sabun köpüğünü hiç yakından incelediniz mi? Eğer bunu yaparsanız, bazı düzensizlikler olması koşuluyla, her baloncuğun altıgen şeklinde olacağını fark edeceksiniz.
Bu fenomen yine verimlilikle ilgilidir. Her bir kabarcığın yüzey gerilimi, en az miktarda enerji harcayarak var olmaya çalışacaktır. Bu, boşlukların doldurulmasına yol açar ve sonuç, bir dizi altıgen yapıdır. Detaylar için: Sabun Köpükleri Neden Her Zaman Küreseldir?
6- Kar Taneleri
Kar taneleri farklı şekil ve boyutlarda olabilir. Ancak en baskın şekil altıgendir. Şeklin nedeni, su moleküllerinin yapısı ile ilgilidir. Su, iki hidrojen ve bir oksijen molekülünden oluşur. Bu moleküller sıcaklıkla yön değiştirir.
Su, buza dönüştüğünde, iki su molekülü bir araya gelerek bir altıgen oluşturur. Kar tanelerinin de altıgenlere dayalı yapısı buzun bu kristal yapısından kökenini alır. Yapının simetrisi de kendi içindeki moleküllerin altıgen yapısından dolayı gerçekleşir. Detaylar için: Kar Taneleri Neden Altıgen Biçimlidir? Kar Kristallerinin Matematiği
7- Kaplumbağa Kabuğundaki Altıgen!
Doğa, muhteşem tasarımları yansıtan çok sayıda güzel türe sahiptir ve türlerden biri kaplumbağadır. Bu yavaş hareket eden hayvanlar, doğada bulunan en sert bileşiklerden birinden yapılan sert bir kabukla korunmaktadır. Yakından bakarsanız, tüm kabuğun tek tek alt birimlerden oluştuğunu görebilirsiniz.
Daha yakından bakıldığında da, bu hücrelerin altıgene benzeyen bir şekle sahip olduğunu fark edebilirsiniz. Bunun nedeni bir kez daha eğimli yüzeyleri kaplamak için en uygun şeklin altıgen olmasından kaynaklanmaktadır.
8- Vücudumuzdaki Altıgenler
İçinizdeki altıgeni fark etmekte başarısız olabilirsiniz, ancak vücudumuzda milyarlarca tane olduğunu hatırlamanız gerekir. Bunun nedeni vücudumuzda mevcut olan karbon elementedir. Bu element DNA’mızda bile mevcuttur ve insan vücudunu tepeden tırnağa oluşturur.
Vücudumuzda bulunan organik materyalin atomik yapısını inceleyecek olsaydınız, bir araya getirilmiş bir dizi karbon altıgen zinciri gözlemleyebilirsiniz. Detaylar için: Karbon Neden Elementlerin Kralı Olarak Anılır?
9- Somun ve Civata
Altıgen, benzersiz özelliklerinden dolayı somun ve cıvatalarda da ağırlıklı olarak kullanılan şekildir. Altıgen yapı sayesinde, alet kenarları cıvatayı daha kolay kavrar. Bu sayede cıvataya daha fazla tork aktarılır. Bu nedenle tarihi 1700’lere kadar uzanana bu tasarım hala hükmünü sürdürmektedir.
10- Kalem
Kullandığımız en yaygın şeylerin bile altıgen bir ilişkisi var. Kullandığımız kalemler altıgen şekillidir. Bugün bulunan kalemlerin çoğuna neden altıgen şeklin verildiğine dair birçok teori var. Buna göre altıgen form kalemlerin yuvarlanma ihtimalini azaltıyor. Aynı zamanda tutuş rahatlığı da sağlıyor. Ek olarak paketleme esnasında verimliliği de arttırıyor. ( Uzayda Astronotlar Neden Uzay Kalemi Kullanmak Zorundadır?)
Çoğu zaman gücünü fark etmesek de altıgenlerin günlük hayatımızın bir parçası olması gerçekten büyüleyici. Bu altı kenarlı çokgende düşündüğümüzden daha fazlası var ve bu şeklin bazı yönleri hala gizemini koruyor. Bununla birlikte, çevremizde mevcut olan ayrıntılara daha fazla dikkat etmek, bu ilginç şekil hakkında daha fazla bilgi sahibi olmamamıza yardımcı olabilir.
Kaynak: Why is The Hexagon Everywhere? All About This Seemingly Common Shape; https://interestingengineering.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
