Benjamin Franklin (1706–1790) aykırı yaşamı ve devrimci düşünceleri ile dünya siyaset sahnesinin en radikal isimlerinden biridir. Franklin ABD’nin özgürlük bildirgesinin yaratıcılarındandır.
1780 yılında Amerikan anayasasını imzalar ve ilerici görüşleri, kendinden sonra gelen bilim insanlarına yön veren, sayısız probleme çözüm götüren çalışmaları ile sonsuza kadar oturacağı tahtında yerini alır. Bu nedenle 100 dolarlık banknotun arkasında onun resmi bulunur. Kendisi siyasi düşüncelerinin yanı sıra çok boyutlu bir aydın ve mucittir.
Benjamin Franklin’in yaşamı boyunca edindiği, saygı duyulacak bir prensibi vardı. İnsanların yaşamını kolaylaştıracak şeyler üzerinde çaba harcamak. Bu prensibini de yaşamının sonuna değin uygulamaya çalıştı. Gençliğinde kendinin kaba, tartışmaya ve şiddete eğilimli olduğunu fark etmişti. Bu duruma bir çözüm bulmaya karar vermiş ve karakter özelliklerini geliştirmek için hayatı boyunca çabalamıştı. Nihayetinde de bunda başarılı oldu. Öncelikle kısaca kendisini tanıyalım.
Benjamin Franklin Kimdir? Neler Başarmıştır?
Benjamin Franklin Boston’da, 17 çocuğa bakmak zorunda kalan fakir bir ailede doğdu. Maddi güçlükler nedeniyle ancak iki yıl okula devam edebildi. Çırak olarak ufak tefek işlerde çalışmaya başlamak zorunda kaldı. Neyse ki ağabeyi James, küçük çapta bir basımevi kurdu ve onun yanında çırak olarak çalışmaya başladı. Bu sayede kitaplara erişti. Devamında basımevinde eline ne geçerse okumaya başlayacak ve devrimci düşüncelerini geliştirecekti.
Zaman içinde okumanın ötesine geçip yazmaya da başladı. Amerika’da ayaklanmaların başladığı zamanlardı ve durum genç Franklin’i derinden etkilemişti. Devrimci fikirleri vardı ve bunları kelimelere dökmekte başarılıydı. Ancak Benjamin’in tüm kararlılığına ve sıkı çalışmasına rağmen James onun yazılarını basmayı kabul etmedi.
Bunun üzerine genç Franklin, yazılarını “Bayan Silence Dogood” takma adıyla düzenli olarak gazeteye göndermeye başladı. Bu yazılar ilgi çekince Franklin yolunu çizmişti. Ancak James gerçek yazarın aslında kardeşi olduğunu keşfedince de elbette çok kızmıştı. Devamında Boston’u terk etti. Önce New York’a, sonra da Philadelphia’ya gitti.
Orada da bir başka matbaada çalışırken aynı zamanda Junto isimli düşünce kulübü kurdu. Philadelphia’nın kültürel ve düşünsel çevresinin toplandığı bu kulüp sayesinde Franklin kendi devrimsel çevresini de oluşturmaya başlamıştı artık.
1730’larda özellikle Poor Richard’s Almanack kitabının yayımlamasıyla Franklin’in şöhreti ve başarısı arttı. Çeşitli mülkler ve işletmeler satın aldı, gönüllü bir itfaiye teşkilatı ve bir kütüphane kurdu. Bu çalışmaları zamanla Amerikan Devriminin ideolojik altyapısını oluşturdu. Benjamin bir süre sonra en son teknolojileri öğrenmek için İngiltere’ye gitmeye karar verdi. 1733 yılında, 27 yaşında da yabancı dil öğrenmesi gerektiğini düşündü. Kısa sürede Fransızca, İtalyanca, İspanyolca ve Latince öğrendi.
Benjamin Franklin’in Bazı İcatları
Benjamin Franklin okuma alışkanlığı nedeniyle binlerce kitaba sahipti. Ancak en büyük problemi ise kütüphanesinin üst raflarındaki kitaplarına ulaşamamaktı. 1786 yılında icat ettiği Long Arm (uzun kol) isimli basit ama etkili aparatla bu problemini çözmüştür. Bu keşif yapay protezlerin yolunu açmıştır.
Franklin zamanla girişimciliğe yönelmeye başladı ve 1741’de Franklin sobasını icat etti. Bu soba, piyasadaki sıradan açık şöminelerden daha az duman ve daha fazla ısı üretmeyi amaçlıyordu. Soba fikri fazla ilgi çekmedi. Sonrasında da Franklin icatlarına daha fazla konsantre olmak için 1749’da iş hayatından çekildi.
İcat ettiği çift odaklı gözlük ve yüzücü paleti gibi şeyler yüzyıllar boyunca kullanılacaktı. Yaptıklarıyla asla yetinmeyen Franklin, sonra da elektrik araştırmalarına yöneldi. 1752’de meşhur uçurtma deneyini yaparak yıldırımın statik elektrikten oluştuğunu kanıtladı.
Çok az eğitim almış olmasına karşın, her şeye bilimsel olarak yaklaşıyor ve mutlaka bir çözüm sağlıyordu. Hayatı boyunca dürüstlüğü ve çalışkanlığı ile önce çıktı. Siyasetle uğraşmadığı zamanlarda bir çok icat yaptı ancak hiçbirinden telif almadı. Franklin 17 Nisan’da 84 yaşında öldü. Cenazesinde 20.000’den fazla kişi vardı.
Benjamin Franklin’in Erdem Geliştirme Yöntemi
Yazının başında da dediğimiz gibi Franklin tün bunları yapmadan önce kendini geliştirme ihtiyacı duydu. Franklin, her şey üzerinde aynı anda çalışmak yerine her seferinde sadece bir şeyi geliştirmeye odaklanmanın daha iyi olacağını düşünüyordu.
Bu nedenle, iş ve sosyal başarı için önemli olduğuna inandığı 13 karakter özelliğini seçti ve bir hafta boyunca bunlardan yalnızca birine odaklanmaya karar verdi. 13 hafta boyunca rutini sürdürdü daha sonra başa dönerek devam etti. Franklin’in seçtiği erdemler şunlardı: ölçülülük, sessizlik, düzen, kararlılık, tutumluluk, çalışkanlık, samimiyet, adalet, ılımlılık, temizlik, huzur, iffet ve alçakgönüllülük.
“Bugün yapabileceğiniz işi asla yarına bırakmayın” diyen bu adam ayrıca gününün her saatini planlayarak yaşadı. Aşağıdaki görselde onun biyografisinde yer alan ve bir gününün küçük bir bölümünü kapsayan günlük ritüelini görebilirsiniz.
Franklin, on üç erdem üzerindeki performansını takip etmek için bir de çizelge yapmıştı. Bu çizelgeye ilgili erdemi sürdüremediği zaman bir işaret koyardı. Haftanın sonunda, bunun neden olduğunu ve bunun olmasını önlemek için gelecek haftalarda neler yapabileceğini anlamaya çalışarak bunun üzerine düşünürdü.
Peki bu yöntem Franklin için düzgün işledi mi? Kendisi şöyle diyor, “Tahmin ettiğimden de fazla kusurum bulunduğunu görmek beni şaşırttı.” Benjamin Franklin bu yöntemi hayatının sonuna kadar uyguladı. Hatta D. H. Lawrence’nin dediği gibi, “Kendisine bir erdem listesi yapmış, çayırdaki sıkıntılı beygir gibi bunların arasında koşuşturmaktaydı.”.
Böylesine olağanüstü bir yaşam ve muazzam başarılarla, ölümünden 200 yıldan fazla bir süre sonra Franklin’in tarihin en saygı duyulan ve en ünlü isimlerinden biri olmaya devam etmesi şaşırtıcı değil. Biz bu yöntemi uygulayıp, bir milletin kaderini değiştirecek kadar fark yaratabilir miyiz? Denemeden kimse bilemez sanırım.
Benjamin Franklin adı günümüzde yukarıda aktardığımız bir çok şeyin yanı sıra ilginç bir psikolojik fenomende de yaşamaya devam ediyor. Bu psikolojik fenomeni öğrenmek için Benjamin Franklin Etkisi ile ilgili yazımıza da göz atınız.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- What teachers can learn from Benjamin Franklin: a step-by-step approach; https://www.theguardian.com
- Benjamin Franklin’s Life Virtues: A Step-By-Step Guide; https://iulianionescu.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
