Dönüşü olmayan bir yola girmiş durumdayız. Küresel karbon emisyonları ne kadar azaltılırsa azaltılsın, denizlerin 2050 yılına kadar 30 cm yükseleceği tahmin ediliyor. Bu neden oluyor ve uyum sağlamak için ne yapabiliriz? Buzulların erimesi ve deniz seviyelerinin yükselmesi sonucunda dünya neye benzeyecek?
Öncelikle basit olan cevabı verelim. Yükselen denizler iklim değişikliğinin etkilerinden biridir. Ortalama deniz seviyeleri 1880’den bu yana yaklaşık 23 cm arttı ve bunun yaklaşık üçte biri son 25 yılda gerçekleşti. Denizlerimiz her yıl 3,2 mm yükselmeye de devam ediyor. Araştırmalar da 2050 yılına kadar suların yaklaşık 30 cm kadar yükselmesi öngörüyor.
Deniz Seviyesinin Yükselmesi Neden Gerçekleşiyor?
Deniz seviyesinin yükselmesi, küresel iklim değişikliğinin neden olduğu üç temel faktörle bağlantılıdır. Bunlardan ilki termal genleşmedir. Bu da ısınan suların daha fazla yer kaplaması anlamına gelir. İkincisi ve elbette en iyi bilineni eriyen buzullardır.
Büyük buz oluşumları her yaz doğal olarak bir miktar erir. Normal koşullarda kış geldiğinde karlar erimeyi dengelemek için yeterlidir. Ancak son zamanlarda, küresel ısınmanın neden olduğu sürekli yüksek sıcaklıklar, yaz aylarında buz tabakalarının ortalamanın üzerinde erimesine neden oluyor. Bunun üzerine geç gelen kışlar ve erken gelen ilkbahar eklenince kar yağış azalıyor. Bu durumda bir dengesizlik yaratarak deniz seviyesinin yükselmesine neden oluyor.
Denizlerin yükselmesinin bir başka önemli nedeni ise artan sıcaklıklar sonucunda Grönland ve Antarktika’yı kaplayan devasa buz tabakalarının erimesidir. Batı Antarktika’daki erime bilim insanlarının dikkatini büyük ölçüde çekmiş olsa da, Doğu Antarktika’daki buzullar da istikrarsızlaşma belirtileri gösteriyor. Araştırmalaragöre gezegenimiz, insan faaliyetleri nedeniyle bu hızda ısınmaya devam ederse, 2100 yılına kadar Grönland ve Antarktika buzulları dışındaki tüm dağ buzullarının yüzde 68’ini kaybedecek. Peki buzulların erimesi neden önemli? Dünyadaki tüm buzullar eriseydi ne olurdu?
Tüm Buz Eriseydi Dünya Nasıl Görünürdü?
Dünya üzerinde yaklaşık sekiz milyon mil kilometreküp buz var. Tüm bu buzun yaşantımız dahilinde erimesi mümkün değil. Ayrıca gezegenimizin tarihi boyunca daha fazla ve daha az buzun olduğu zamanlar da oldu. Araştırmacılar tüm buzulların erimesinin 5.000 yıldan fazla süreceğini söylüyor. Yakın gelecekte gerçekleşmeyecek olsa da, buzulların tamamı yok olursa dünya şu şekilde görünürdü.
Kuzey Amerika
Haritada açık mavi renk ile renklendiren yerler mevcut durumu gösteriyor. Buna göre Florida ve Körfez Kıyısı ile birlikte tüm Atlantik kıyısı yok oluyor. Kaliforniya’da San Francisco’nun tepeleri bir adalar kümesine, Central Valley ise dev bir körfeze dönüşüyor. Ayrıca Kaliforniya Körfezi, San Diego’nun enleminden kuzeye doğru uzanacaktı; ancak San Diego diye bir yer olmayacaktı.
Güney Amerika
Güney Amerika’da da durum pek farklı değil. Amazon Havzası sular altında kalacak ve beraberinde bu bölgede bulunan yerleşimler de yok olacak. Buzulların hepsinin erimesi durumunda Buenos Aires’i, Uruguay kıyılarını ve Paraguay’ın çoğunu yok ediyoruz. Karayip kıyıları boyunca ve Orta Amerika’da dağlık alanlar varlığını sürdürecek.
Afrika
Diğer kıtalarla karşılaştırıldığında Afrika, nihai deniz seviyesi felaketi nedeniyle topraklarından daha azını kaybedecek. Ancak Dünya’nın artan sıcaklığı, bu toprakların çoğunu yaşanmaz hale getirecektir. Bu arada Mısır’da İskenderiye ve Kahire, Akdeniz’in istilasına uğrayacak.
Avrupa
Bundan binlerce yıl sonra, bu felaket senaryosunda Hollanda çoktan denize teslim olmuş olacak ve Danimarka’nın büyük bir kısmı da yok olacak. Londra, Venedik’e de veda etmemiz gerekecek. Bu arada Akdeniz’in genişleyen suları, Karadeniz ve Hazar Denizi’nin de genişlemesine neden olacak.
Asya
Şu anda 600 milyon Çinlinin yaşadığı topraklar, tüm Bangladeş, 160 milyon nüfus ve Hindistan kıyılarının büyük kısmı sular altında kalacak. Mekong Deltası’nın sular altında kalması, Kamboçya’nın Kakule Dağları’nın bir ada haline gelmesine neden olacak. Şanghay da, Doğu Çin Denizi tarafından yutulacak.
Avustralya
Ağırlıklı olarak çöl olan kıta, yeni bir iç deniz kazanacak, ancak şu anda beş Avustralyalıdan dördünün yaşadığı dar kıyı şeridini topraklarının çoğunu kaybedecek. Bu arada Pasifik Adalarının çoğu da tamamen sular altında kalacak.
Antarktika
Doğu Antarktika buz tabakası o kadar büyüktür ki, Dünya’daki tüm buzun beşte dördünü içerir; bu nedenle erimez gibi görünebilir. Sonucunda bölge daha önceki sıcak dönemleri bozulmadan atlattı. Ancak bu devin bile dayanması bir noktaya kadar mümkün olacaktır. Benzer bir durum Batı Antarktika buz tabakası için de geçerlidir.
Geri çekilen buz ve bunun sonucunda yükselen denizlerin birleşiminden oluşan bu görsel, Antarktika’nın buz tabakasının tamamen erimesi durumunda nasıl görünebileceğini bizlere gösteriyor.
Yukarıda aktardıklarımız korkutucu olsa da bu sorunla kısa sürede yüzleşmeyeceğiz. Ancak mevcut buzulların küçük bir kısmı erise bile, yükselen deniz seviyeleri nedeniyle bir çok ülke büyük hasara uğrayacak.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Sea levels are rising at an extraordinary pace. Here’s what to know. Yayınlanma tarihi: 10 Nisan 2023. Kaynak site: National Geographic. Bağlantı: Sea levels are rising at an extraordinary pace. Here’s what to know.
- What the World Would Look Like if All the Ice Melted. Yayınlanma tarihi: 1 Kasım 2017. Kaynak site: National Geographic. Bağlantı: What the World Would Look Like if All the Ice Melted.
- Clark, Peter & Shakun, Jeremy & Marcott, Shaun & Mix, Alan & Eby, Michael & Kulp, Scott & Levermann, Anders & Milne, Glenn & Pfister, Patrik & Santer, Benjamin & Schrag, Daniel & Solomon, Susan & Stocker, Thomas & Strauss, Benjamin & Weaver, Andrew & Winkelmann, Ricarda & Archer, David & Bard, Edouard & Goldner, Aaron & Plattner, Gian-Kasper. (2016). Consequences of Twenty-First-Century Policy for Multi-Millennial Climate and Sea-Level Change. Nature Climate Change. 6. 10.1038/nclimate2923.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
