Halüsinasyon terimini duyar duymaz ilk aklımıza gelen bir psikiyatrik ya da nörolojik bozukluk olur. Ama Charles Bonnet Sendromu olan insanlar da nörolojik değil görsel bir sorundan ötürü halüsinasyonları yaşarlar.
On sekizinci yüzyılın ortalarında, Cenevre Cumhuriyeti’nin sakinleri arasında Charles Bonnet adında bir avukat vardı. Kendisi geçinmek için avukatlık yapsa da Bonnet’nin asıl tutkusu doğaydı. Böceklere ve botaniğe duyduğu merak sonucunda çok sayıda doğa bilimciyle yazıştı, kitaplar yazdı. Fakat Bonnet’nin yayınları arasında konu olarak diğerleriyle hiç uyuşmayan bir örnek de vardı.
1760 yılında dedesinin sıradışı tecrübeleriyle ilgili bir makale yazmıştı. Dedesinin görme yetisi gerilemeye başlamıştı. Fakat bir kapı kapanınca bir başkası açılmış gibiydi. Gözleriyle göremez olunca başka türden bir görüye kavuşmuş, canlı renklerde halüsinasyonlar görmeye başlamıştı. Bunların bazılarında insanlar, hayvanlar, at arabaları; bazılarında ise binalar oluyordu. Halüsinasyonlardaki en yaygın temalardan biri de küçük insan figürleri idi.
Charles Bonnet Sendromu Nedir?
Charles Bonnet sendromu (bu isim neredeyse 200 yıl sonra 1900’lerde Fransız-İsviçreli nörolog George de Morsier tarafından icat edildi) bazı kişilerin görüşlerinin bir kısmını veya tamamını kaybettiğinde ortaya çıkan bir durumdur. Bu sorunu yaşayan kişilerin ortak şikayetleri gördükleri halüsinasyonlar yani gerçekte olmayan şeylerdir.
Aradan geçen yüz yıl içinde Charles Bonnet sendromunun nedenleri hakkında daha fazla fikir sahibi olduk. Önceden bu sendromu yaşlı hastaların gördüğü görsel halüsinasyonlar olarak düşünüyorduk. Ancak bu sendromun günümüzde görme sorunu yaşayanların yaklaşık yüzde onunda görüldüğünü biliyoruz.
Halüsinasyonlar “basit” (çizgiler, şekiller veya ışık parlamaları gibi) veya “karmaşık” (kelebekler gibi hayvanların biçimlendirilmiş görüntüleri gibi) olabilir. Charles Bonnet sendromuna özgü görsel halüsinasyonların bazı özellikleri şunlardır:
- Halüsinasyonlar yalnızca görmenin kaybolduğu bölgelerde ortaya çıkar (örneğin, sol gözü kör olan bir kişi halüsinasyonları yalnızca o gözünde algılar)
- Halüsinasyonlar gözler açıkken daha sık görülür ve kişi gözlerini kapattığında veya başka yere baktığında kaybolabilir.
- Halüsinasyonlar, duyusal yoksunluk ortamlarında (örneğin gece veya loş ışıkta veya hareketsizlik dönemlerinde) daha yaygındır.
bunların gerçek olmadığını anlamalarına olanak tanır
Tabii ki görsel halüsinasyonlar sadece Charles Bonnet sendromuyla oluşmaz. Gerçekdışı görülere psikozlarda da sıklıkla rastlanır. Fakat psikolojik sebepli olanlarda halüsinasyonları gerçeklikten ayırmak mümkün değilken, Charles Bonnet sendromu kapsamında insanlar gördükleri şeylerin gerçek olmadığının farkındadır.
Bu belirtiler sizi, bir veya iki gözü kör olan bir arkadaşınızı veya bir aile üyenizi etkiliyorsa, bunun “delirmenin” bir işareti olmadığını anlamak önemlidir.
Charles Bonnet Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Beynimiz hayatın her anında çevreden bilgi toplayıp bunları işleyecek ve anlama dönüştürecek kapasitede sınırsız bir bilgisayar değildir. Hayatta kalabilmek için bazı kısa yollara başvurmamız gerekir. Bu kısayol da karşımıza bir tahmin mekanizması olarak çıkar.
Beynimizde tecrübelerimize dayanarak oluşturduğumuz bir dünya modeli yer alır. Bu model genetik etkenlere, yetiştirilme koşullarına ve kişinin o ana kadar yaşadıklarına bağlı olarak her insanda farklılıklar gösterir. Halüsinasyonların kişiden kişiye değişiklik göstermesi bir yerde de bununla ilgilidir.
Görme kaybından dolayı yeterli duyu sinyalinin olmayışı bu tahmin mekanizmasının gerekenden daha baskın olmasına neden olur. Bu, beynin görme duyusundan sorumlu kısmının (görsel korteks) uygunsuz şekilde sinyal göndermesine yol açar. Kişi de gerçek bir uyarıcının yokluğunda bir şey gördüğünü algılar. Yani beyin hayalet görüntüler yaratır. Bu süreç uzuvlarını kaybetmiş kişilerin bildirdiği hayalet uzuv ağrısına benzer.
Charles Bonnet Sendromu Kimleri Etkiler?
Charles Bonnet sendromlu kişilerin çoğu yaşlı yetişkinlerdir (genellikle 70 yaş üstü). Bunun nedeni muhtemelen görme kaybının en çok bu yaş grubunda görülmesidir. Ancak edinilmiş görme kaybı olan herhangi bir yaştaki herhangi bir kişide bu sendromu geliştirebilir.
Charles Bonnet sendromuna yol açan körlüğün nedenleri genellikle makula dejenerasyonu, glokom, diyabet, felç ve yaralanmadır; ancak körlüğe yol açan herhangi bir hastalık Charles Bonnet sendromuna neden olabilir. Sendrom, doğuştan körlükte (doğumdan kör doğan kişiler) ortaya çıkmaz.
Tedavi seçenekleri sınırlıdır
Sağlık uzmanınızın size veya sevdiğiniz kişiye Charles Bonnet sendromu tanısı koymak için kullanacağı tek bir araç veya test yoktur. Bunun yerine, büyük olasılıkla fizik muayene ve göz muayenesi yapacaklar ve görsel halüsinasyonlar hakkında ayrıntılı bilgi isteyeceklerdir.
Şu anda Charles Bonnet sendromunun tedavisi yoktur. Çoğu tedavi seçeneği, ortaya çıktıklarında semptomları hafifletmeyi ve durumu daha kolay yönetilebilir hale getirmeyi amaçlar. Charles Bonnet sendromunun yıllarca sürmesi normaldir; bazı insanlar hayatlarının geri kalanında semptomlar yaşayacaktır.
Siz veya sevdiğiniz biri, ani veya yaşa bağlı görme bozukluğunun ardından canlı, görsel halüsinasyonlar yaşamaya başlarsa, halüsinasyonların zamanlamasını, sıklığını ve yoğunluğunu ve yakın zamanda yaşanan diğer sağlık sorunlarını not ettiğinizden emin olun. Sonrasında da durumu bir uzman ile paylaşın.
Kaynaklar ve İleri okumalar
- Jackson ML, Ferencz J. Cases: Charles Bonnet syndrome: visual loss and hallucinations. CMAJ. 2009 Aug 4;181(3-4):175-6. doi: 10.1503/cmaj.090049. PMID: 19652169; PMCID: PMC2717672.
- What Is Charles Bonnet Syndrome?. Yaınlanma tarihi: 15 Kasım 2023. Bağlantı: What Is Charles Bonnet Syndrome?
- Baba Awoye Issa and Abdullahi Dasliva Yussuf. Charles bonnet syndrome, management with simple behavioral technique. J Neurosci Rural Pract. 2013 Jan-Mar; 4(1): 63–65. DOI: 10.4103/0976-3147.105618.
- Menon GJ, Rahman I, Menon SJ, Dutton GN. Complex visual hallucinations in the visually impaired: the Charles Bonnet Syndrome. Surv Ophthalmol 2003;48:58-72. DOI: 10.1016/S0039-6257(02)00414-9.
- What is Charles. Bonnet syndrome, the eye condition that causes hallucinations? Yayınlanma tarihi: 5 Şubat 2020. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: What is Charles. Bonnet syndrome, the eye condition
- Teunisse RJ, Cruysberg JR, Hoefnagels WH, Verbeek AL, Zitman FG. Visual hallucinations in psychologically normal people: Charles Bonnet’s syndrome. Lancet. 1996 Mar 23;347(9004):794-7. doi: 10.1016/s0140-6736(96)90869-7. PMID: 8622335.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
