Bir yangın en fazla ne kadar süre devam edebilir? 1 hafta, 1 ay ya da 1 yıl. Centralia kasabasındaki yangın 27 Mayıs 1962’den beri terk edilmiş kömür madeni tünellerinin derinliklerinde tüm şiddetiyle devam ediyor.
27 Mayıs 1962, Pennsylvania’da bulunan 1866 yılında kurulmuş küçük kömürcü kasabası Centralia kasabası sakinleri için sıradan bir gündü. 2000 civarı sakini bulunan kasaba ertesi günün Anma Günü etkinlikleri için hazırlıklar yapıyordu. Bu esnada yetkililer temizlik için kasaba çöplüğündeki çöp yığınının kaldırılmasını istemişti. Bunun en kolay yolu da elbette çöpleri yakmaktı. Ancak aslında bunun hiç de iyi bir fikir olmadığı kısa süre içinde anlaşılacaktı.
Centralia Yangını Neden Başladı?
Centralia’nın çöplüğü, birçok terk edilmiş kömür madeni gibi, içinde hâlâ bolca kömür olan eski bir madenin üstüne kurulu idi. O gün alevler çöpleri tutuştururken, Centralia’nın altında bulunan labirent biçimindeki dehlizlere ve kömür cevherlerine de ulaştı. Burada bulunan kömürü düzenli bir biçimde yakarak ısı, is ve ölümcül karbon monoksit saçmaya başladı.
Sakinleri karbon monoksit zehirlenmesinden evlerinde bayılmaya başladı. Ağaçlar ölmeye başladı ve toprak küle döndü.
Yollar ve kaldırımlar bükülmeye başladı.
Centralia halkı yangını söndürmeye çalıştı. İtfaiyeciler yeraltındaki alevlerin üstüne su sıktılar ve kille ateşi boğmaya çalıştılar. 1962 ile 1978 yılları arasında hükümetler yangını kontrol altına almaya yönelik tedbirlere 3,3 milyon dolar harcadı. Ancak bu tedbirler çoğunlukla başarısız oldu. 1983 yılına gelindiğinde Amerika Birleşik Devletleri Madencilik Ofisi, yangını tamamen söndürmenin tahmini olarak 663 milyon dolara mal olacağını belirlemişti.
Orman yangınları ve zehirli dumanlarla ilgili endişeler nedeniyle ABD Kongresi, bir yıl sonra yangından etkilenen işyerlerinin ve konutların taşınması için 42 milyon doları vermeyi onayladı
2020 yılı itibariyle, “hayalet kasaba” olarak kabul edilen 155 dönümlük ilçede yalnızca 10 kişi yaşıyordu. Ancak yangın ilk başladığında Centralia’da 1.100 ila 1.200 kişi arasında kişi yaşadığı tahmin ediliyor.
Centralia Kasabası Bugün Ne Durumda?
Centralia’da zemin artık eskisi kadar sıcak değil çünkü yangın yüzeyden uzaklaşıp yerin derinliklerine ilerlemiş durumda. Bölgede toksik gazlar yayılmaya devam ediyor ancak duman ilk başlarda olduğu kadar sık görülmüyor. Uzmanların tahminleri yangınının, alevlerin önünde on yıllarca tüketeceği yakıt olduğu göz önüne alınarak, 50 ila 250 yıl içinde söneceği biçiminde. Yani Centralia daha uzun süre yanmaya devam edecek.
Centralia’nın en ünlü kısmı 61 numaralı eyaletler arası yolun kasabanın eteklerinden geçtiği 1 kilometrelik kısmı. Günümüzde eyalet yetkililerinin caydırıcı tavrına rağmen burası serüven arayanlar için popüler bir yer. Yolun üzeri ise çöküntüler ve bölgeyi görmeye gelenlerin bir anı olarak bıraktıkları grafitiler ile kaplı.
Tek Söndürülemeyen Yangın Centralia’da Değil!
Kömür kolayca yanar ve yanma sırasında büyük miktarda ısı açığa çıkarır. Bu yüzden de evleri ısıtmak ya da elektrik santrallerinde kullanmak için idealdir. Ancak onu değerli kılan bu özellikleri yüzünden çok da tehlikelidir.
Her ne kadar en çok ilgiyi Centralia yangını çekmiş olsa da, yer altı yangınları pek de duyulmamış bir olay değildir. Aslında, şu anda Amerika Birleşik Devletleri’nde bilinen 241 kömür madeni yangını var. Hindistan’ın Jhaia kentinde de 1916’dan bu yana bir dizi kömür madeni yangını sürüyor. Araştırmacılar, yangının mevcut hızla ilerlemeye devam etmesi durumunda alevlerin 3.800 yıl daha devam edeceğini tahmin ediliyor.
Avustralya’nın Yeni Güney Galler kentinde, Wingen Dağı’nda bir yangın ise 5.500 yıldır devam ediyor. Ateşin nasıl çıktığı da kesin değil ama insan eliyle olmadığına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bir yıldırım gibi doğal bir sebep en olası açıklama olarak görülüyor.
Kaynaklar ve İleri okumalar:
- This Mine Fire Has Been Burning For Over 50 Years; Bağlantı https://www.history.com/
- This US town has been abandoned for almost. 60 years because of an underground fire that continues to burn. Bağlantı https://www.businessinsider.com/
- Inside The Eerie Ghost Town Of Centralia, Pennsylvania That’s Been On Fire Since 1962. Yayınlanma tarihi: 3 Haziran 2022; Bağlantı: https://allthatsinteresting.com/centralia-pa
- Lee, SH., Sorensen, J., Grady, K. et al. Divergent extremes. But convergent recovery of bacterial and archaeal soil communities to an ongoing subterranean coal mine fire. ISME J 11, 1447–1459 (2017). https://doi.org/10.1038/ismej.2017.1
- Sanjit Kumar Pal, Sahadev Kumar, Shalivahan Srivastava et al. Integrated geophysical approach for. Coal mine fire in Jharia coalfield, India, 22 March 2021, PREPRINT (Version 1) available at. Research Square [https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-302068/v1]
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
