En büyük ve hakkında en çok konuşulan dijital varlık olan Bitcoin, Ocak 2009’daki lansmanından bu yana inişli çıkışlı bir seyir izliyor. Ancak her güzel şeyin bir sonu vardır ve Bitcoin sayısı 21 milyonla sınırlıdır. Peki bundan sonra ne olacak? Sorunun cevabını anlamak için Bitcoin’in arka planındaki matematiğin nasıl çalıştığı hakkında fikir edinmeniz gerekecektir.
31 Ekim 2008 tarihinde metzdowd.com adresli bir internet sitesinde “Bitcoin: Uçtan Uca Elektronik Nakit Sistemi” başlıklı bir makale yayınlanmıştı. Yazarın ismi, Satoshi Nakamoto olarak gözüküyordu, ancak daha sonra böyle bir kimsenin var olmadığı, takma bir isim kullanıldığı ortaya çıkacaktı. Makalede para yerine geçecek yeni bir şeyden bahsediliyordu. Bu aracın adı bir çok kişinin yakından tanıdığı Bitcoin idi.
Bitcoin yeni nesil bir para birimiydi. Onu kullanarak alışveriş yapmak ya da biriktirmek mümkündü. İlk başlardaki en büyük sorun, bu paranın ne kadar güvenilebilir olacağının bilinmemesiydi. Bu nedenle insanlar başlangıçta bu paraya karşı çekingen davrandılar ve dolayısıyla paranın işlem hacmi oldukça düşüktü.
Ancak, giderek yatırımcılar bu sisteme güvenmeye ve Bitcoin kullanımını arttırmaya başlayacaktı. Bunun sonucunda 2010 yılında değeri 0.08 dolar iken, Bitcoin’in 2021’deki en yüksek fiyatı yaklaşık 60.000 ABD dolarıydı.
Bitcoin elde etmenin bir yolu onu borsadan satın almak ya da mal ve hizmetler karşılığında kabul etmek idi. Bir diğer yolu da madencilik yaparak onu çıkarmaktı. “Bitcoin neden 21 milyon adet?” sorusunun cevabı da madencilik süreci ile alakalıydı.
Yeni Bitcoinler nereden geliyor?
Bir yere çevrimiçi olarak 100 TL gönderdiğinizde, işlemi gerçekleştiren genellikle bir bankadır ve bu işlem için sizden bir ücret alınacaktır. Ancak bitcoin bankaları aradan çıkarır. Bu süreçte belli bir kuruma güvenmek yerine birçok kişiden oluşan bir sisteme güvenmek zorunda kalırız.
Normal koşullarda bankada yaptığımız işlemler bir deftere yazılmaktadır. Bitcoin işlemlerinde ise dağıtılmış defter vardır. Bu defter güvenli ve şeffaftır. Tek bir şirkete ait değildir. Ağın bir parçası olan her bilgisayar, defterin bir kopyasını tutar. Ve kimse işlemlerinizi bu deftere kaydettiğiniz için sizden ücret almaz. Bu işlemlerin doğruluğunu ve güvenilirliğini doğrulayanlar bitcoin madencileridir. (“madencilik” yeni bitcoinlerin keşfi için kullanılan bir jargondur.)
Bu madenciler yaptığımız bitcoin işlemlerini doğrulamak için yarışır. Sonucunda başarılı olanlar bitcoin kazanır. Bir bakıma, bu bir oyundur. Kazananlar sadece bitcoin kazanmakla kalmaz, aynı zamanda her şeyin güvenilir bir şekilde çalışmaya devam etmesine yardımcı olur.
Süreç aslında oldukça basit işler. Yapılan tüm işlemler üzerinde sanal bir asma kilit bulunan kutularda toplanır. Bunlara ‘blok zincirleri’ denir. Bitcoin madencilerinin amacı, o asma kilidi açacak anahtarı bulmaktır.
Madenciler dijital bir kilidin (uzun bir rakam dizisi) kombinasyonunu tahmin etmeye çalışır. Bunu başardıklarında da piyasaya yeni bitcoinler eklenecektir. Kombinasyon her on dakikada bir değişir ve yarışma devam eder. Bilgisayarınız ne kadar hızlı madencilik yapabilir ve havuza ne kadar fazla güç katarsa, alınan bitcoin yüzdesi o kadar büyük olur.
Bitcoin’in 21 milyon sınırı nereden geliyor?
2008’de Satoshi Nakamoto enflasyonla mücadele etmek için koda toplam bitcoin sayısının yalnızca 21 milyon olacağını yazdı. Ancak bunun kesin nedenini açıklamadı. Şu anda 19,6 milyondan fazla bitcoin çıkarıldı. Bu durumda da geriye fazla bitcoin kalmadı. Son Bitcoin’in 2140 civarında çıkarılacağı ve arzın toplam 21 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor.
Dediğimiz gibi, Bitcoin, karmaşık matematiksel bulmacaları çözmek için bilgisayar dizileri kullanan “madenciler” tarafından girdilerin doğrulandığı bir blok zinciri olarak bilinen çevrimiçi bir defterde çalışır. Madencilere, blok olarak bilinen bir dizi işlemi tamamlamaları için bitcoin ile ödeme yapılır. Mevcut protokol, blok başına ödüllerinin her 210.000 “blokta” (kabaca her dört yılda bir) yarıya inmesini şart koşar.
2009’da, madenciler çıkardıkları her blok (işlem verisi birimi) için 50 bitcoin aldılar. Ancak 2012’de ödül 25 bitcoine, 2016’da 12,5 bitcoine ve 2020’de 6,25 bitcoine düştü. Son yarılanma 20 Nisan 2024’te gerçekleşti ve ödül sadece 3,125 bitcoine indi.
Bunu 50 + 25 +12,5 + 6,25 + 3,125… biçiminde yazalım. Sonrada 50 parantezine alalım. Bu durumda 50 x ( 1 + 1/2 + 1/4 + ….. ) şeklinde sonsuza kadar giden bir seri elde ederiz. (1+ 1/2 +1/4 + ….) sonsuz serisinin limiti 2’dir. Bu nedenle de 210.000 x 50 x 2 = 21.000.000 sonucunu vermektedir.
Bitcoin 21 milyon olunca ne olacak?
Maksimum Bitcoin sayısına ulaşıldıktan sonra, bu sayı nihayetinde 21 milyonun biraz altına düşse bile, yeni Bitcoin çıkarılmayacak. Bu durum elbette Bitcoin madencilerini etkileyecektir. Ancak Bitcoin madencileri, limitine ulaştığında madencilik ücretleri almaya devam edeceklerdir. Sonucunda bu madencilik, işlemleri doğrulama ve yeni bloklar açma sürecidir ve bu hala yapılması gerekecektir. Ancak muhtemelen yalnızca işlem ücretlerinden gelir elde edeceklerdir.
2140 yılı çoğumuz için çok uzak bir gelecekte, bu yüzden son Bitcoin çıkarıldığında ne olacağını şu an kesin olarak bilmemiz mümkün değil. Bununla birlikte, proaktif ve tutkulu Bitcoin topluluğu göz önüne alındığında, büyük olasılıkla revize edilmiş bir işlem ücreti süreci şeklinde bir değişimin halihazırda yürürlükte olacağını tahmin etmek çok zor değil.
Sonuç olarak şimdilik, son Bitcoin blok ödülünün zamanlaması hakkında endişelenmemiz gerekmiyor. Ancak o tarihten çok önce belli düzenlemelerin olacağı neredeyse kesindir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Now that bitcoins are worth more than their weight in gold. Is it time for central banks to make their own?. Yayınlanma tarihi: Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Now that bitcoins are worth more than their weight in gold. Is it time for central banks to make their own?
- Bitcoin is halving again – what does that mean for the cryptocurrency and the market?. Yayınlanma tarihi: 19 Nisan 2024. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Bitcoin is halving again – what does that mean for the cryptocurrency and the market?
- What Happens to Bitcoin After All 21 Million Are Mined?. Yayınlanma tarihi: 13 Mart 2024. Kaynak site: Investopia. Bağlantı: What Happens to Bitcoin After All 21 Million Are Mined?
Matematiksel
