Aynı adı taşıyan popüler video oyunundan uyarlanan The Last of Us isimli dizide dünyanın un kaynakları Cordyceps adlı bir mantarla kirlenir. İnsanlar bu unla yapılmış krep veya diğer yiyecekleri yediklerinde, mantarlar vücutlarının içinde büyür ve onları zombiye dönüştürür. Ancak bir çoğumuz dönem dönem küflü besinler yeriz. Zombi olmasak bile bu durum sağlığımızı nasıl etkiler?
Belli bir besini ihtiyacımızdan fazla aldığımızda ve uygun bir biçimde saklamadığımızda bu besinlerin zaman içinde küflenmesi kaçınılmazdır. Ekmeğin ya da meyvenin yüzeyindeki görünür küfü temizledikten sonra kalanını tüketmemiz acaba sağlıklı mı? Bu biçimde küf yemekten kurtulmuş olur muyuz?
Öncelikle pek önermiyoruz. Bunun nedeni ekmeğinizin ya da meyvenizin içinde yüzeyinde gördüğünüz yeşil ve muhtemelen tüylü parçadan çok daha fazlası vardır. Çıplak gözle görülebildiğimiz renkli kısmı küf diye isimlendirsek de aslında bunlar çürümeye neden olan mantarların sporları yani üreme hücreleridir.
Küfün geri kalanını, dallarını ve köklerini çıplak gözle görmek zordur ve bazen yemeğinizin derinliklerine yerleşir. Bu nedenle sadece yüzeyde görebildiğiniz kısımları kazımak sizi ağız dolusu mantar yemekten kurtarmayacaktır.
1882’de, “sarhoş ekmek hastalığı” ilk olarak Rusya’da belgelendi ve insanlar ekmek yedikten sonra baş dönmesi, baş ağrısı, titreyen eller, kafa karışıklığı ve kusma bildirdiler. Bundan çok önce, Çinli köylüler pembemsi buğday yemenin –Fusarium adı verilen bir küf enfeksiyonunun önemli bir işareti – kendilerini hasta hissetmelerine neden olduğunu bildiriyorlardı.
Küf Yemek Neden Sağlık Sorunlarına Neden Olur?
Kısacası mantarlar insanları uzun zamandır hasta ediyor. “Ben küfü kesip yedim, bana bir şey olmadı!” diyorsanız bunun da bir nedeni vardır. Küf mantarlarının çoğunluğu insan sağlığı için zararsızdır. Eğer küflü ekmek yemenize rağmen belli sağlık sorunları ile karşılaşmadıysanız, muhtemelen yediğiniz mantar türü zararsız olanlardandır.
Buğday, mısır, pirinç ve hatta meyve ve sebzeler tarlada yetiştikleri sırada mantarlarla enfekte olabilir. “The Last of Us”ta bir epidemiyolog, iklim değişikliğinin mantarın mutasyona uğramasına ve böylece insanlara bulaşmasına neden olduğunu teorileştiriyor. Ne yazık ki bu doğrudur. Sıcaklıklar mantarların büyümesini teşvik ettiği için mantarlar son yıllarda daha büyük bir sorun haline gelmiştir.
Bazı küfler, alerjik reaksiyonlara veya solunum problemlerine neden olan zehirli maddeler olan mikotoksinler içerir. Mikotoksinler birçok küf tarafından özellikle de Aspergillus, Penicillium ve Fusarium tarafından üretilmektedir
İyi haber şu ki, çoğu mantar ve diğer mikroorganizma belirli bir sıcaklıkta ölür. Mesela kekler ve ekmekler 82-99 derece arasında bir iç sıcaklığa kadar pişirilir. Yani, “The Last of Us”ın aksine, hamurunuzu pişirdiğiniz veya kızarttığınız sürece mantarları öldürmüş olursunuz.
Sorun, insanların unu pişirmeden yemesi durumunda ortaya çıkar, örneğin çiğ kurabiye hamuru tüketerek veya “kaseyi yalayarak temizleyerek.” Hem çiğ yumurta hem de çiğ un, insanları hasta eden mikroorganizmalar içerebilir.
Küflü yiyecekler yemenin çiftlik hayvanlarında hastalığa neden olduğu ve köpekleri öldürdüğü de bilinmektedir. Evcil köpekler, evsel atıklara erişimleri olduğunda özellikle risk altındadır. Bu nedenle sizin yememeniz gereken bir şeyi hayvan dostlarımıza yedirmeniz de doğru bir davranış değildir.
Küflü Peynir Yemek de Güvenilir Değil mi?
Ancak küflerden kaynaklanan toksinlerin çoğu, yalnızca onları uzun bir süre boyunca yersek bir risk oluşturur. Bu nedenle bir kereliğine küflü bir besin tükettiğiniz de hastalanmanız çok da olası olmayacaktır.
Küflü yumuşak peynir yüksek oranda su içermektedir. Bu nedenle bu tip peynirlerde küfün derinlere inmesi daha olasıdır. Ancak sert peynirin su oranı daha düşüktür. Peynirin yoğun yapısı, küfün peynirin içine görünmez bir şekilde yayılmak yerine genellikle yalnızca yüzeyde hayatta kalacağı anlamına gelir. Bu durumda küfün etrafından bir kaç santim keserek kalan bölümü tüketebilirsiniz.
Ancak peynir üzerindeki her küf mantarı zararlı değildir. Tam tersine, bazı mantarlar bazı peynirlerin üretilmesinde üretim sürecinin bir parçası olarak gıdalarımıza kasıtlı olarak dahil edilir. Bu tip peynirleri tüketmekte bir sakınca yoktur.
Sonuç Olarak Küflüyse Tüm Bu Yiyecekleri Atın:
- Et ve et ürünleri
- Yoğurt, ekşi krema ve yumuşak peynir.
- Yumuşak meyve ve sebzeler
- Ekmek ve unlu mamuller.
- Fıstık ezmesi, fındık ve baklagiller.
- Reçeller ve jöleler (Etkilenen reçeli temizlemeyi deneyebilirsiniz, ancak bu etrafta var olan sporları yerinden oynatmanız anlamına gelecektir.)
Bu gıdalar küften kurtarılabilir:
- Havuç, lahana ve dolmalık biber gibi düşük neme sahip sert meyve ve sebzeler
- Sert peynir – kalıbın çevresinden ve altından en az 2,5 santimetre kesin. Bıçağın kalıba değmesine izin vermeyin ve peynirin ambalajını yenileyin.
Yazımızın sonunda, göz atmak isterseniz: Mumyanın Laneti Gerçek Olabilir Ama Korunmak İçin Muska Yerine Mantar Önleyiciye İhtiyacınız Var
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Is It Safe to Cut Off the Mold and Eat the Rest? Yayınlanma tarihi: 24 Mart 2022; Kaynak site: Live Science. Bağlantı: Is It Safe to Cut Off the Mold and Eat the Rest?
- 4 foods it’s OK to eat moldy, and 6 it’s definitely not. Yayınlanma tarihi: 7 Temmuz 2018; Kaynak site: Insider. Bağlantı: 4 foods it’s OK to eat moldy, and 6 it’s definitely not.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
