Artemis Projesi Nedir? Ay’a Neden Tekrar Gidiyoruz?

İnsanlar en son Apollo 17 uzay göreviyle 1972’de Ay’a ayak basmıştı. Ancak NASA’nın liderliğinde yürütülen Artemis projesi ile Ay’a tekrar insan gönderilmesi söz konusu oldu. Artemis görevleriyle NASA, ay yüzeyini her zamankinden daha fazla keşfetmek için yenilikçi teknolojileri kullanarak Ay’a ilk kadını ve ilk siyahi insanı indirecek. Sadece Ay’a geri dönmek için değil oraya yerleşmek için de gidiliyor.

1972 yılına kadar, Ay’a gönderilen toplam 12 kişi, NASA’nın en büyük başarılarından biri olarak bilinmektedir. Ancak aradan geçen bunca yılda, yeryüzüne en yakın cisim olan Ay’a neden tekrar gidilmedi sorusu da, beraberinde zaten bu uçuşun hiç gerçekleşmediğine kadar giden onlarca komplo teorisini getirir. Sonucunda bu komplo teorisine bir son verebiliriz. Ay’a bir kere daha gidiyoruz. Ancak elbette bu sefer ilk seferki kadar heyecanlı değiliz.

Sonucunda uydumuz Ay bir zamanlar keşfedilmemiş bir bölgeydi. Bilim insanlarının yalnızca Ay hakkında değil, aynı zamanda ötesinde uzanan güneş sistemi hakkında da bilgi edinmesi fikri oldukça heyecan vericiydi. Günümüz penceresinden baktığımız zaman bunun artık modası geçmiş bir çaba olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak Artemis projesi kapsamında hedeflenen şey aslında Ay’a değil, onun çok daha ötesine Mars’a gitmek.

Ay’a Neden Gittik?

İkinci dünya savaşı bitiminde alevlenen uzay yarışın iki rakibi ABD ve Sovyetler idi. İlk uzun menzilli füzeyi tasarlayan Sovyetler akabinde uzaya ilk aracı göndermeyi de başardılar (Sputnik, 1957). Sonrasında 21 Nisan 1961’de Rus astronot Gagarin uzaya çıkan ve dünya yörüngesinde tur atan ilk insan oldu. Artık Amerika’nın hedefi belliydi. 1961 – 1975 aralığında Yunan Tanrısı Apollon’un ismini verdikleri proje ABD’nin ulusal uzay projesi oldu.

1967 yılında Apollo 1 test aşamasında fırlatma platformunda çıkan yangın nedeniyle başarısız oldu. Bunun sonucunda üç astronot hayatını kaybetti. NASA, daha sonraki her denemesinde bir önceki hatasını kapattı. Sonunda 16 Temmuz 1969 tarihinde Neil Armstrong, Michael Collins ve Buzz Aldrin’in içinde bulunduğu Apollo-11 uzay aracını Ay’a gönderip, geri getirmeyi başardı.

Daha ileri dönemlerde de çeşitli çalışmalar yapmak için Ay’a toplam 12 kişi ulaştı. Bu astronotlar ay kayalarını ve toprağını, meteorları, manyetizmayı ve güneş rüzgarlarını inceledi. Bu araştırmalar sonucunda, Ay kabuğunun nasıl oluştuğu ve güneş sistemimizde hangi maddelerin etrafta dolaştığı hakkında çok şey öğrendik.

Ay’a Neden Yeniden Gidilmedi?

Ay yarışı sona erdiğinde, Sovyetler Birliği kendi pahalı planlarını sessizce rafa kaldırdı. Sonuçta amaca ulaşılmıştı ve Ay’a yeniden gitmek için kimse önemli bir bütçe ayırmaya gerek görmüyordu. Ancak yakın zamanda Ay yüzeyinde su moleküllerinin olduğu haberini aldık.

Daha önce yürütülen araştırmalar Ay’ın yüzeyinde su bulunduğuna dair işaretler olduğunu ortaya koymuştu. Ama yeni keşifler, su miktarının sanılandan çok daha fazla olabileceğini gösterdi. Suyun olduğu başka bir yere gitmeden önce orada bir süre yaşamı sürdürme olanağı vardır. Buda nihai hedef için önemli bir şeydir.

NASA’nın Artemis Projesi Ne Amaca Sahip?

NASA’nın ikinci Ay görevi, adını Yunan mitolojisinde Apollo’nun ikiz kız kardeşi Artemis’ten aldı. Artemis ile belirlenen yeni görevler 50 yıl öncesinden oldukça farklı. NASA, Ay’a ilk kadın ve ilk siyah astronotu göndermeyi planlıyor. Bu, uzay araştırmalarının herkese açık olduğu mesajını taşıyacak. Ve Ay yüzeyi sadece başlangıç olacak. NASA’nın hedefi yukarıda da dediğimiz gibi Mars’a ulaşmak.

Devamında gelen Artemis 2 programı ile Ay’ın yörüngesine mürettebatlı bir uçuş öncesi roketleri ve sistemleri test etmek için öncü olacak. Eğer başarılı olursa 2025 veya 2026’da Artemis 3, aya ayak basan ilk kadın da dahil olmak üzere astronotları Ay yüzeyine indirecek. Artemis 4, 2027’de ayın yörüngesinde kurulacak yeni bir uzay istasyonu olan Lunar Gateway için yaşam alanı modülünü teslim edecek. Sonrasında da uzay istasyonu kurulumu için çalışmalar gerçekleştirilecek. Gelecekteki mürettebatlı Artemis görevlerinde, astronotlar Gateway’e modüller ve ekipmanlar ekleyecekler.

Sonuç olarak Orion’un dönüşü, Artemis 2’ye ve hatta Mars yolculuklarına zemin hazırlayacak. Ancak her şey, insanlığın bir sonraki dev adımını atmaya hazır olduğunu gösteren bu ilk göreve bağlı. Kısacası önümüzdeki on yıl, uzay araştırmaları için heyecan verici bir zaman gibi duruyor.

---

Kaynaklar ve İleri Okumalar:

• Five Things to Know About the Moon; https://moon.nasa.gov/
• NASA’s Huge SLS Rocket Finally Launches the Artemis 1 Moon Mission; yayınlanma tarihi: 16 Kasım 2022; Bağlantı: https://www.wired.com/
• Artemis 1 rocket: what will the Nasa moon mission be carrying into space? Yayınlanma tarihi: 29 Ağustos 2022; Bağlantı: https://www.theguardian.com/

---

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel