Hayalinizdeki iş için internette başvurular yapıyorsanız karşınıza potansiyel işvereninizin sizden beklediği bazı beceriler çıkacaktır. Güvenilirlik, belirli mesleki nitelikler ve motivasyon gibi olmazsa olmaz şeylerin yanında başvuranın analitik düşünme ve bunu uygulamaya koyma yeteneğinin olması da bu esnada gözünüze çarpabilir.
Bir iş ilanında bu özellik isteniyorsa, iş görüşmesinde olası karşınıza çıkacak karmaşık matematik problemleri hakkında endişelenmenize gerek yok. Aslında, gelecekteki olası işvereniniz sizin problem çözme, sebep sonuç ilişkisi kurma ve yaratıcılığınızla ilgilenmektedir. Ancak elbette bu aşamada analitik düşünme ile ne kast edildiğini bilmeniz gerekir.
Analitik Düşünme Nedir?
Düşünme zihnimizin sınırsız bir becerisidir. Bu beceri doğumla birlikte gelişmeye başlamakta, dolaylı veya doğrudan öğrenme yoluyla ilerler. Düşünme, bilgileri anlama, birleştirme, sorgulama ve yeni bilgiler üretme sürecinin temelini oluşturur.
Bireyin öğrenme ve gelişmesine önemli katkılar sağlar. Ayrıca sorun çözme, zihinsel bağımsızlığı geliştirme, etkili karar alma ve geleceğe yön verme açısından da günümüzde bir zorunluluktur. Ancak elbette sadece düşünmek yetmez. Düşünmenin sistemli olması da gerekir. İşte bu nedenle düşünme ile ilgili yazılarda sıklıkla eleştirel ve analitik bir düşünme kavramları vurgulanmaktadır.
Analitik düşünme (analitik yetenek veya mantıksal düşünme olarak da adlandırılır), sorunları tanıma, onları ayrı ayrı parçalara ayırma ve onlar için kendi başına çözümler geliştirme yeteneğidir. Analitik düşünme, bir kişinin sosyal, mesleki ve entelektüel yaşamındaki başarısı için çok önemlidir.
Temelde de veri kümeleri arasındaki kalıpları tespit ederek bilgiyi değerlendirme ve sonuç çıkarma yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Analitik beceriler de, bir kişinin analitik düşünme yoluyla bilgileri toplamasına, düzenlemesine, görselleştirmesine ve değerlendirmesine olanak tanıyan bir dizi yetenektir.
Bu beceriler, işverenler tarafından oldukça değerlidir ve bu nedenle birçok yönden test edilmektedir. Çünkü bu beceriler, bir sonraki adımınızı düşünebileceğinizi, karmaşık sorunları çözebileceğinizi, yaratıcı cevaplar bulabileceğinizi ve akıllı kararlar alabileceğinizi gösterir.
Analitik düşünme becerisi gelişir mi? diye sorarsanız da cevabımız evet. Her ne kadar bu konuda elimizde mucize bir formül olmasa da güçlü analitik beceriler geliştirmemize yardımcı olabilecek bazı teknikler vardır.
Analitik Düşünme Becerileri Geliştirmek İçin
1- Problem çözmeyi hayatınıza dahil edin.
Matematik problemlerini çözmek analitik becerileri geliştirmenin en bilinen yollarından biridir. Matematik problemlerinde size bir bilgi verilir ve bu bilgiyi kullanarak problemin çözümüne ulaşmanız beklenir. Bu aslında biraz da dedektiflik oyununa benzer. Ancak elbette cevaba ulaşabilmeniz için belli matematiksel kuralları bilmeniz gerekir. Günlük hayatta da matematik problemleri sıklıkla karşımıza çıkar. Önemli olan bunları çözmek için zaman ayırmak ve gerekli altyapı eksiklerini tamamlamaktır.
Aynı zamanda doğrudan matematik ile uğraşmak size sıkıcı geliyorsa matematik bulmacaları çözmek de sizi sistematik düşünmeye alıştırır ve sonuç olarak düşünme becerinizi geliştirmeye yardımcı olur. Aslında bazı masa oyunları da aynı işi görebilir. Satranç, dama, Go, Scrabble bunlardan birkaçıdır. Günümüzde video oyunları başında zaman geçiren çok. Ancak güzel haber bazı strateji oyunları da analitik düşünceyi geliştirmede işe yarar.
2- Bir tartışma ya da okuma kulübüne katılın.
Analitik becerileri geliştirmek için bir başka harika yol elbette okumaktır. Ancak eğer bunu sistemli bir grup eşliğinde yaparsanız hem farklı insanlarla bir arada olursunuz, hem de fikirleri, edebiyatı ve sorunları eğlenceli bir ortamda tartışma imkânına sahip olursunuz. Böylece kendinizi daha iyi ifade eder, diğer kişilerle konuşma ve etkileşimde bulunma becerisine sahip olursunuz. Bu tip sosyal grupları kısa bir araştırma ile birçok yerde bulabilirsiniz.
Ne kadar çok şey öğrenirseniz, dünya hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olursanız, karşılaştığınız problemleri anlamak ve çözmek sizin için o kadar kolay olur. Bilginizi arttırmak için farklı konularda çok okumanız, konferanslara, akademik konuşmalara katılmanız, doğru bilgi kaynaklarına ulaşarak internet ağını size fayda sağlayacak biçimde kullanmanız tavsiye olunur. ( Detaylar için: Düzenli Kitap Okumanın Size Sağlayacağı 6 Bilimsel Fayda)
3- Düşünmek için vakit ayırın
Bir karara varmadan önce düşünün, kendinize hiçbir şey yapmadan düşünmek için boş zamanlar ayırın. Girdi ve çıktılara odaklanın, hamle yapmak için acele etmeyin. En kolay ve en hızlı gibi gözüken çözüm bazen en doğru çözüm olmayabilir. Bir şeyi sil baştan yapmanız gerekmiyor ve dünya görüşünüz yıllar içinde yaşadığınız toplum tarafından şekillenmiş olabilir.
Dünya görüşünüzü genişletmek zaman alır. Ancak dünyaya bakış açınızı değiştirmek, eninde sonunda bilgiyi daha iyi değerlendirmenize ve farklı fikirleri ve sonuçları analiz etmenize yardımcı olur. Dünyada olan biteni anlayabilmek için kendi dini, siyasi ve kültürel gerçeklerinizin dışına çıkmaya çalışın.
Sizin görüşünüze uymayan fikirleri anlamaya çalışın. Farklı insanlarla tanışın, yeni kültürler tanıyın mümkün oldukça. Aslında tanıştığınız her yeni kişiyle görüş farklılığında olsanız bile özde ne kadar aynı olduğunuzu görmek bakış açınızı genişletecektir. ( Ek okumalar için: Sistem 1 Ve Sistem 2 Düşünme: Siz Hangi Tür Bir Düşünürsünüz?)
4- Bağlantılar arayın.
Günlük hayatımızdaki pek çok şey birbirine bağlı. Doğada ve çevrenizde gerçekleşen olaylar arasındaki bağlantıları keşfederek, analitik becerilerinizi geliştirmeye yardımcı olursunuz. Nedenleri, sonuçları, benzerlikleri düşünün. Görünenin ötesine bakın. Öğrendiğiniz yeni bilgiler ile eski bilgilerinizi bütünleştirin. Tarihi olaylar ile günümüzde yaşanan olaylar arasındaki ilişkileri fark edin.
Detaylara odaklanmak analitik becerilerin gelişiminde son derece önemlidir. Örneğin, bir ormanda dolanırken tek tek ağaçları ve onların birbirinden farklılığını görmeye çalışın. Yeni insanlarla tanışırken isimlerini, neler giydiklerini ve onları herkesten farklı kılan özellikleri aklınızda tutun. Karşınıza çıkan yeni bilgileri olduğu gibi, kabul etmeyin, nedenlerini anlamaya çalışın, eleştirisel bakın, asla kolay yola kaçıp ezberlemeyin. ( Detaylar: Eleştirel Düşünme Becerileri Nedir ve Nasıl Geliştirilir?)
Kazandığınız Analitik Düşünme Becerilerinizi Hayata Geçirin
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Introduction to Mathematical Thinking; http://online.stanford.edu/
- The Foundations Of Analytic Thinking; https://www.criticalthinking.org/
- Kabataş Memiş, Esra & Kaçar, Ahmet & Ocak, Gurbuz & Ocak, Ijlal & Olur, Burak & Güneş, Firdevs & Ezberci Çevik, Ebru & Çakan Akkaş, Büşra Nur & büyükşahin, Yasemin & Kingir, Sevgi & Hasançebi, Funda & Sönmez, Elif & Öz, Muhittin & çakır, Nur & Senemoglu, Nuray & Özdemir, Burçin & Erdem, Emrullah & Ayan, Rukiye & Akkaş Baysal, Emine. (2021). Eleştirel ve Analitik Düşünme. 10.14527/9786257582483.
Matematiksel
