19. yüzyılın sonlarında, mükemmel bir dedektif dendiği zamanlarda akla ilk olarak Sherlock Holmes gelirdi. Yine de, yazar Sir Arthur Conan Doyle bile Holmes’un “Avrupa’daki en başarılı ikinci uzman” olduğunu yazar. Bir numaralı olan kişi ise Alphonse Bertillon adlı Fransız bir polis memuru idi.
Alphonse Bertillon, Holmes’tan daha etkili olduğunu defalarca kanıtladı. Ancak sadece bununla da kalmadı. Adli tıp biliminde günümüzde yer alan bir çok kavramı da tanıttı. Ancak bunu oldukça ilginç ve çoğu zaman da tartışmalı bir yöntem ile başaracaktı.
Alphonse Bertillon Kimdir?
Antropometri, günümüzde genellikle antropoloji, fizyoloji, ergonomi, spor bilimleri, moda tasarımı, tıp gibi alanlarda kullanılmaktadır. İnsan vücudunun ölçüleri ve boyutlarıyla ilgilenen bir bilimdir. Ancak temelinde antropometri tarihi karanlıktır. Bunun nedeni bu bilimin aynı zamanda egemen ülkeler tarafında, sözde “ilkel” insanları incelemek için de yaygın olarak kullanılmasıdır.
Alphonse Bertillon, antropometrist Adolphe Louis Bertillon’un oğluydu. Akıllı ancak dik başlı bir çocuk olan Alphonse Bertillon’un hayatı, babasının onu Paris polis departmanına yerleştirmesinin ardından değişecekti. Tekrarlayan formları doldurma ve dosyalama işi, onun için fazlasıyla sıkıcıydı. Ayrıca Fransız polisinin suç işleyen şüphelileri gelişigüzel ve sistematik olmayan yollarla teşhis etmesi Bertillon’u şoke etmişti. Buna bir çözüm ararken babasının yolundan gitmeye karar verecekti.
Alphonse, babasının çalışmalarından insanların özelliklerinin ölçülebileceğini ve suçluların fiziksel olarak “normal” insanlardan farklı olduğunu öğrenmişti. Ek olarak, Quetelet’in çalışmasından, insan özelliklerinin ölçümlerinin istatistiksel olarak ilgili gruplara düşme eğiliminde olduğunu biliyordu. Hesaplamalarına göre herhangi iki suçlunun tam olarak aynı fiziksel ölçülere sahip olmasının olasılığı dört milyonda bir kadardı.
Bertillon Sistemi Nasıl Çalışıyordu?
Bu 1893 çizelgesinde Bertillon, doğru ölçümlerin nasıl yapılacağını anlatıyor.
Bunun sonucu olarak suçluların baş çevresi, kol açıklığı, ayak ve parmak uzunluğu dahil olmak üzere 11 benzersiz ölçümünü not almaya başladı. Yakalanan her bir şüphelinin ölçümleri yapıldı ve gelecekte kullanılmak üzere şüphelinin bu verileri kartlara yazılıp muhafazaya alındı. Bu sayede aynı adam tekrar yakalanacak olursa, bu adamı teşhis etmek cetveli çıkarıp ölçümlerini yapmak ve bu ölçümleri elde bulunan kartlarla karşılaştırmak kadar kolay olacaktı.
Günümüzde bu fikir mantıklı gelmese de, tüm bunların parmak izleri, kan grupları ve DNA’nın suçlulara dair bilgi verdiği evreden çok önce olduğunu hatırlayalım. Bu nedenle Bertillon sistemi başta olmasa bile kısa sürede kabul gördü. 1883 ‘te Paris Emniyet Müdürlüğü’nde kullanılmaya başlandı ve hızlı bir şekilde dünya geneline yayıldı.
Bertillon, Fotoğrafı İlk Kez Dedektiflik Çalışmalarına Dahil Etti
Bertillon’un yöntemi ölçümlerle bitmedi. Ayrıca fiziksel detaylarına eşlik etmesi için her suçlunun bir fotoğrafını kataloglara eklemeye karar verdi. Günümüzde sabıka fotoğrafı olarak bilinen bu görüntüler, her bir şüphelinin yüzünü ve profilini içeriyordu. Kısa süre içinde Bertillon’un sabıka kaydı yöntemi, ölçüm sisteminden bile daha popüler hale geldi. Kendi adını taşıyan sistemi (Bertillonage) dünya çapında tanındı, ancak özellikle Avrupa’da popüler oldu.
Bertillon, sabıka fotoğrafları ve ölçümlerin yanı sıra, fotoğraf kullanarak suç mahallerini belgelemek için metrik fotoğrafçılık olarak isimlendirilen bir yöntem de geliştirdi. Bertillon bu sistemi ile, kullanıcının belirli bir alanın boyutunu ve içindeki nesnelerin yerleşimini tam olarak yeniden oluşturmasını veya temsil edilen nesneyi ölçmesini sağlamayı amaçladı ve bunu başarı ile uyguladı.
Alphonse Bertillon Sistemi Neden Terk Edildi?
Bertillon’un sistemi yaklaşık 20 yıl kadar uygulamada kaldı. Aslında terk edilme nedeni yapılma nedeniyle hemen hemen aynıydı. Bir noktada, on binlerce kartı kaydetmek, sürdürmek ve aramak çok zorlaştı. Ayrıca bu sistemin kullanımı zor ve zaman alıcıydı. Polis, ölçüm araçlarını düzenli olarak yeniden kalibre ettiklerinden emin olmak zorundaydı ve bunu yalnızca eğitimli bir teknisyen doğru biçimde yapabilirdi.
Sistemin karmaşıklığının ötesinde, başka sorunlar da vardı. Sonuçta insan yıllar içinde değişir. Bu nedenle sistem eski şüpheliler için işe yaramıyordu. Ayrıca Alphonse Bertillon’un karıştığı bazı davalar şöhretine gölge düşmesine neden olacaktı. Bunların en başında da Dreyfus Olayı yer alıyordu.
Bertillon tek bir nota bakarak sanığın suçlu olduğuna karar verdi. Şüphelinin bilinen el yazısını nottakiyle kısaca karşılaştırdıktan sonra, kendinden emin bir şekilde bu Yahudi yüzbaşının kesinlikle düşmanla işbirliği yaptığını beyan etti. Argümanı yedi kişilik bir jüriyi ikna etmeye ya da en azından şaşırtmaya yeterliydi
Bertillon’un el yazısı analizi konusunda bir uzmanlığı yoktu. Aynı zaman da ne yazık ki sağlam bir matematik kavrayışına da sahip değildi. Ancak uzman olarak çağrıldığı mahkemede, karmaşık bir matematiksel ölçümle Dreyfus’un suçlu bulunmasına neden oldu. Sonucunda Alfred Dreyfus haksız yere casusluk şüphesiyle tutuklandı. Bertillon’un itibarı da Dreyfus olayına karışması nedeniyle lekelenecekti.
Sonuç Olarak;
20. yüzyılın başlarında, Bertillon’un antropometrik yöntemi gerilemeye başladı. Polis departmanları bunun yerine parmak izi almaya yöneldi. Ancak kendisi sabıka kaydı ve olay yeri fotoğrafları gibi kavramları ilk kullanan kişi olması nedeniyle günümüzde hala adli tıp biliminin kurucularından biri olarak hatırlanmaktadır.
Günümüzde Bertillon sistemi artık mazide kalmış olsa da kimlik bilgilerinin kaydını tutmanın en iyi yolunun bir dizi sayıyla olacağı düşüncesi o günden bugüne geçerliliğini korumaktadır. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Suçla Mücadele İçin Matematik İşimize Nasıl Yarar?
- Meet Alphonse Bertillon, The Brilliant French Detective Who Revolutionized Police Work. Yayınlanma tarihi: 11 Mart 2022. Bağlantı: Meet Alphonse Bertillon, The Brilliant French Detective Who Revolutionized Police Work
- Alphonse Bertillon and the troubling pursuit of human metrics. Bağlantı: Alphonse Bertillon and the troubling pursuit of human metrics
- Farebrother, Richard & Champkin, Julian. (2014). Alphonse Bertillon and the Measure of Man: More Expert than Sherlock Holmes. Significance. 11. 10.1111/j.1740-9713.2014.00739.x.
- Altes, Kristina & Ost, Andrea & Perez, Dorianis & Constantino, Audrey & Carpenter, Kelsey & Ferguson, Dreana & Bohne, Carrie. (2018). Bertillon, Alphonse. 1-2. 10.1002/9781118584538.ieba0049.
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
