Değişim kaçınılmazdır. Ancak bazı değişimler o kadar yavaş gerçekleşir ki bu değişimi fark etmemiz mümkün olmaz. Buna bir örnek de dünyamızın değişimidir. Şu anda Dünya, çok farklı ekosistemlere ve insan kültürlerine sahip kıtalardan oluşuyor. Ayrıca biliyoruz ki dünyamız uzak gelecekte de çok daha farklı bir biçimde var olacak. Ve elbette geçmişte de günümüzden çok daha farklı görünüyordu.
Dünya yaklaşık 4.6 milyar yıl önce oluştu. O zamandan bu zamana da bir çok farklı evreden geçti. En son süper kıta, yaklaşık 335 milyon yıl önce bir araya gelen ve parçalanmaya başlayan Pangea idi. Pangea dağıldığında, kıtaların yavaş yavaş parçalanmasıyla Atlantik ve Hint okyanusları nihayetinde bugün bildiğimiz dünya haritası ortaya çıkacaktı.
Dünyanın dış tabakası yani üzerinde yürüdüğümüz katı kabuk bize her ne kadar bir bütün gibi gözükse de aslında parçalardan oluşur. Bu parçalar yani tektonik plakalar, yılda birkaç santimetre hızla hareket ederler. Bunun sonucunda da bazen bir araya gelerek süper kıtalar olarak adlandırılan şeyi oluştururlar. Sonrasında da tekrardan birbirlerinden ayrılırlar.
Süreç bu biçimde dünya var olduğu süre içinde sürüp gidecek. Örneğin bir sonraki süperkıtanın 200 – 300 milyon yıl sonra Amasia olacağı ön görülüyor. ( Detaylar: Dünya’nın Bir Sonraki Süper Kıtası Amasia İle Tanışın)
Peki ama şu anda ayaklarınızı bastığınız yer 750 milyon yıl önce tam olarak neredeydi? Ya da dinozorlar zamanında var olsaydınız ve aynı konumda bulunsaydınız nasıl bir yerde yaşıyor olacaktınız? 20 milyon yıl önce Ankara neye benziyordu? Bu ve bunun gibi akla gelen soruların cevabını vermek imkansız sanıyorsanız aslında yanılıyorsunuz.
Hiçbir Ders Kitabında Yer Almayan 30 Dünya Haritasını Keşfedin
Antik Dünya Küresi ile Geçmişe Yolculuk Yapalım
Emin olun, yaşadığınız yerin konumu sizden daha fazla dünya turu yapmıştır. Ve son zamanlarda ortalıkta dolaşan harika bir etkileşimli web sitesi sayesinde, o konumun yüz milyonlarca yıl boyunca ne kadar değiştiğini görmeniz mümkün. Bu sayede de zamanda 750 milyon yıl kadar geriye gidebilirsiniz. Zamanda ileri geri hareket ederek değişimi görebilirsiniz.
Bu ve bunun gibi görselleştirmeler, kavramsallaştırması zor olan bilgileri aktarmanın da harika bir yoludur. Bu nedenle kesinlikle coğrafya öğretmenlerinin derslerinde kullanmasını da öneririz.
Bu etkileşimli harita yazılım mühendisi Ian Webster sayesinde ortaya çıktı. Webster, Antik Dünya görselleştirmesini oluşturmak için PALEOMAP Projesi kapsamında okyanus havzalarının ve kıtaların 1,1 milyar yıllık bir dönem boyunca levha tektonik gelişimini gösteren paleocoğrafyacı Christopher Scotese’nin çalışmalarından yararlandı.( Paleocoğrafya, geçmiş çağların coğrafyasını araştıran bilim dalıdır. Paleocoğrafyanın başlıca ilgilendiği konular, kıtaların oluşumu ve geçmişten günümüze iklim değişiklikleridir.)
Ortaya çıkan sonuç, Dünya üzerinde gireceğiniz herhangi bir adresin milyonlarca yıl önce nerede yer aldığını görebileceğiniz bir sistem oldu. Program, günümüzdeki bir coğrafi noktanın milyonlarca yıl önceki Dünya üzerindeki konumunu bulabilmek için, kullanıcıdan aldığı yer bilgisini, geçmişe dönük modellere yerleştiriyor ve en olası konumu tespit etmeye çalışıyor.
Haritayı açtığınızda, varsayılan olarak 240 milyon yıl öncesi başlatılıyor. Bu, yani bildiğimiz şekliyle dünyanın ortaya çıkmasından önceki son süper kıta olan Pangea’nın dünyaya hakim olduğu döneme denk geliyor. Örneğin 50 milyon yıl önce Ankara’da yaşayan birinin ev adresi aşağıdaki konum civarına denk gelecekti.
Geçmişi Öğrenmek Geleceği Düşünmemize Ve Evrensel Bir Bakış Açısı Geliştirmemize Neden Olur
Herhangi bir zaman diliminde Dünya’da neler olup bittiğini merak ediyorsanız, her haritaya kısa bir metin de eklemiş. Adreslere bakmanın yanı sıra, tarihteki önemli anlara, örneğin ilk dinozorların veya ilk çiçeklerin ortaya çıktığı zamana da bakabiliyorsunuz.
Dünyanın tektonik geçmişini araştırmak, bizi gezegenimizi uzun zaman ölçeklerinde şekillendiren süreçler hakkında düşünmeye zorluyor. Bu çalışma aynı zamanda hiçbir şeyin, bu güzel gezegenimiz bile, aynı kalmadığını bizlere hatırlatıyor.
Web sitesi İngilizce olsa da fazla karışık olmadığı için kolayca keşfedebileceğinizi düşünüyoruz. Detayları incelemek için web sitesinin bağlantısı burada: What did Earth look like 750 million years ago?
Kaynaklar ve ileri okumalar
- This Map Lets You Plug in Your Address to See. How It’s Changed Over the Past 750 Million Years. Yayınlanma tarihi: 15 Şubat 2019; Bağlantı: https://www.smithsonianmag.com/
- Interactive Map Lets You Pinpoint Your Address on Earth Millions of Years Ago. Yayınlanma tarihi: 9 Şubat 2018; Bağlantı: https://mymodernmet.com/ancient-earth-pangea-interactive-map/
- What Did Your Address Look Like 250 Million Years Ago? Bağlantı: https://science.howstuffworks.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
